> Enkele interessante werken voor wie echt wat dieper wil graven in historische verantwoording rond Arduinna en Keltische reis- en pelgrimswegen. Deze boeken zijn echter nog moeilijk te vinden.
'Voies des pèlerins et chemins de Saint-Jacques de Compostelle à travers l'Ardenne' is het boek waarop de Via Arduinna is geïnspireerd wat de trajectbepaling betreft. Dit 208 pagina's tellend franstalige boek van Léon Marquet verscheen in 1991. De auteur verrichtte uitgebreid onderzoek naar sporen en documenten over pelgrimages in de Ardennen en naar Santiago ihb.

> Heel wat symboliek in het Via Arduinna-logo. Behalve de dubbele identificatie van het pad, dat zowel de sporen van de pelgrimstochten naar Arduinna als Sint-Jacob volgt, overheerst de kleur groen, kleur van de uitgestrekte Ardense wouden.
> De zwarte stilistische lijnen beelden een everzwijn uit, symbool bij uitstek voor de Ardennen en met name voor de provincie Luxemburg, waar Via Arduinna langere tijd door loopt. Bereed godin Arduinna niet een everzwijn? De witte lijnen duiden op de twee grote Europese Santiagoroutes die vanuit Noord-Europa naar het zuiden lopen en waartussen het traject van Via Arduinna een schuine verbinding vormt.

> Rechtsboven het Europese symbool voor de Santiagopaden (in Europese kleuren), gebaseerd op het motief van de Sint-Jacobsschelp en eveneens de talrijke wegen symboliserend die allen naar één punt leiden: Santiago de Compostela.

> Er bestaat geen gids die de hele route beschrijft ondanks het feit dat aan dit project al sinds 2004 wordt gewerkt. Er werd gekozen om de route te publiceren in zogenaamde 'topo-fiches' per etappe. Zo'n eerste topo-fiche verscheen in 2006 voor het dubbele traject tussen Suxy en Orval. Daar bleef het bij en dat maar liefst meer dan 10 jaar lang! Het leek op het project een stille dood stierf... Tot in 2017 drie nieuwe 'topo-fiches' verschenen. Hierdoor zijn nu zowat 63 km directe route + 64 km variante trajecten gedocumenteerd en beschikbaar voor de wandelaar-pelgrim, telkens met ingekleurd tracé op een NGI-kaart (schaal 1:50.000) en met gestructureerde routebeschrijving en beperkte achtergrondinformatie. De volgende topo-fiches zijn nu beschikbaar:

° Tenneville - Saint-Hubert + Tenneville - Amberloup
° Saint-Hubert - Longlier + Amberloup - Longlier
° Longlier - Suxy
° Suxy- Martué - Orval + Suxy - Moyen - Orval

> De topofiches zijn te koop voor enkele euro's bij de toeristische diensten van de regio (Saint-Hubert, Neufchâteau, Florenville, Chiny). Voor de overige delen van route contacteer je best de initiatoren ven de route via de officiële website van Via Arduinna. Er is momenteel geen officiële GPS-track publiek beschikbaar.

> Via Arduinna sluit uiteindelijk ter hoogte van het Franse Vitry-le-François aan op Grande Randonnée 654 (La voie de Vézelay). Voor wie de tocht helemaal naar Compostela wil verder zetten vanuit Vitry-le-François is de topogids van GR 654 de leidraad, een publicatie van de Franse wandelorganisatie FFRP. Verzeker je van de meest recente uitgave.

> Voor extra info via de initiatoren van Via Arduinna, kun je terecht via hun website.
Zowel in Vlaanderen als Wallonië bestaan ook aktieve verenigingen rond de pelgrimstocht naar Santiago. Beide organisaties publiceren een tijdschrift en soms boeken of brochures:
Genootschap Vlaanderen.
Genootschap Wallonië.
Daarnaast bestaat er ook een klein genootschap in de prov. Luxemburg.

> De schoonheid van de regio waar Via Arduinna door loopt trekt nogal wat toeristen aan, er zijn dus ook de nodige overnachtingsfaciliteiten. Als wandelaar-pelgrim is het echter niet steeds evident om daarvan gebruik te maken. Aanbieders zien immers liever verblijvers voor meerdere nachten komen dan doortrekkers. Bekijk daarom naast de mogelijkheden via de toeristische diensten ook alternatieven zoals het aanbod op Gilbert's List, de overnachtingslijst voor pelgrims van het Waalse Compostelagenootschap 'Amis de St-Jacques', jeugdherbergen, Kaleo, enz. Huiswerk te maken dus.

> Ook wat een planning rond kamperen of campings betreft, moet je nogal creatief zijn in je planning of het avontuur wat op je af laten komen. Op het Belgishe deel zijn enkele mogelijkheden, zoals te Challes bij Stavelot, Basse-Bodeux bij Trois-Ponts, Arbrefontaine, La Roche-en-Ardenne, Bivakzone Le Golet bij Laneuville-au-Bois, Tenneville (Tony), Saint-Hubert, Neufchâteau, Chiny en Martué.
> Alles hangt ook een beetje af van je routekeuze, waarbij je al of niet gebruik wil maken van de voorgestelde alternatieve trajecten van Via Arduinna. Plan goed vooraf, zodat je onderweg niet verrast wordt door onverwacht veel extra kilometers om je overnachtingsplek te bereiken.

> Een boek waar Léon Marquet zich oa heeft op gebaseerd bij zijn onderzoek is 'Le pèlerinage à Compostelle en Belgique et dans le Nord de la France'. Dit boek verscheen in 1971 en is van de hand van André Georges. De auteur verrichtte baanbrekend pioniersonderzoek naar de sporen van de beroemde bedevaart in België.
> Henri Gratia publiceerde in 2004 ook een boek over mythes in de centrale Ardennen, waarin ook Arduina en Walfroy aan bod komen, 'Au coeur de l'Ardenne Mythique'.

> Let ook even op de steen waarin de schelpen zijn aangebracht. Er is telkens gebruik gemaakt van typische natuursteen uit de regio. In Suxy dus leisteen, waarvoor de maker speciaal naar één van de weinige nog bestaande 'ardoisières' van de Ardennen is getrokken (Bertrix-Herbeumont) om er een mooi blok leisteen uit te kiezen! De schelpen van Martué en Orval zijn aangebracht in bruine kalkzandsteen die zo typisch is voor de Gaume. De schelp van Chiny, dat gelegen is op de grens van Ardennen en Gaume, is gewoon aangebracht in de betonnen trap van het oude kerkhof.

> De Sint-Jacobsschelp, symbool bij uitstek om een Santiagopad te herkennen. Soms wordt de wandelaar geleid door bronzen schelpmotieven, in het pad zelf aangebracht. Vooral op trajecten die door steden lopen kom je ze nogal eens tegen. Een van de eerste steden die op deze wijze de pelgrims leidde was de Spaanse stad Léon, gelegen op de hoofdroute Camino francès. Tegenwoordig zitten ze ook in België in het pad, zoals in Brussel of in Huy.
> Tussen Malmédy en Orval kom je ze al op 6 plaatsen tegen:
° Suxy, bij de oude wasplaats,
° Chiny, bij het oude kerkhof (op een variant traject dat door het dorpscentrum loopt),
° Martué (variant traject), bij de Santiago Matamoros afbeelding van de kapel,
° Orval, bij het kruispunt met de weg Florenville - Virton).
° Saint-Hubert, voor de basiliek
° Neufchâteau, tegenover toeristische dienst

Wallonië (Malmédy - Orval)
Rechtuit verder	Rechts afslaan	Links afslaan	Verkeerd

Frankrijk (Orval - Vitry-le-François)
Rechtuit verder	Rechts afslaan	Links afslaan	Verkeerd

> Aanvankelijk werd de de Via Arduinna ontworpen voor gebruik door zowel fietsers, MTB, wandelaars, ruiters en gespannen. De bewegwijzering was met verschillende blauwe geometrische tekens + het logo van Via Arduinna. Enkele jaren later bleef daar - conform de Waalse decreten over de markering van paden - enkel een blauwe driehoek + logo Via Arduinna van over. Vanaf 2016 werd echter gekozen voor een volledig eigen bewegwijzering, zoals hierboven aangegeven. Via Arduinna is de enige van de zowat 10 Santiagoroutes door België die niet met blauw-gele kleuren is bewegwijzerd.

> De bewegwijzering werd aangebracht door vrijwilligers en wordt niet constant geverifieerd en onderhouden, een extra gidsmiddel (bvb de topo-fiches) is dan ook noodzakelijk. In de huidige markeringstekens herken je ongetwijfeld een gestileerde Sint-Jacobsschelp. 'De punt' van de schelp wijst de richting aan (rechtuit, rechts of links), de strepen staan symbool voor de vele voetwegen die naar Compostela leiden. Het groen verwijst uiteraard naar de bossen van de Ardennen. De bewegwijzering is voor het overgrote deel aangebracht op bordjes, soms zijn er echter ook geel geschilderde tekens, met name op rotsen en bomen. Aangezien het om een Compostela-route gaat, is de bewegwijzering in één richting (van noord naar zuid).

> In 2019 was deze bewegwijzering uitstekend, 'vers aangebracht'. Een zwak punt in de nabije toekomst zijn mogelijk de geschilderde tekens op bomen. Die verweren mogelijk snel en dat kan een probleem zijn in bossen waar al eens van pad wordt gewisseld. Alles hangt samen met jaarlijks nazicht en onderhoud dat al of niet zal plaatsvinden.

> Trein: De trein is van weinig nut om tussen etappes van van Via Arduinna te reizen. Twee treinstations kunnen wel dienen als vertrek- of uitstapplaats, Trois-Ponts (verbonden per bus met startpunt Malmédy) en Florenville-Lacuisine op het Belgische zuidelijke deel. NMBS.
> Bustransport: Per bus heb je meer mogelijkheden. Nogal wat busritten hebben trouwens een treinstation als start- or eindpunt. Tijdens het weekend kan de busfrequentie schaars zijn of nihil. Raadpleeg de site van TEC voor details.

Bronzen Sint-Jacobsschelpen op Via Arduinna
Suxy	Chiny	Martué	Orval

> Er zijn onderweg nogal wat bronnen. Of je van die 'Spa nature' wil drinken qua veiligheid, moet je zelf uitmaken. zelf vond ik het allemaal best OK.
> Dorpscafés dunnen ook in Wallonië sterk uit. De meeste kleinere dorpen hebben er geen meer. Erg welgekomen voor en stop is te Suxy Brasserie 'Le Stop' en te Orval kun je uiteraard niet om het trappistenbiertje heen, eventueel gecombineerd met een gerecht op basis van Orvalbier. Nog een leuk adres onderweg: Chameleux (tussen Florenville en Orval). Café-resto 'Le Chameleux' biedt forel uit de lokale vijvers
> Shopping: in de grotere dorpen en steden: Malmédy, Stavelot, Trois-Ponts, Lierneux, La-Roche-en-Ardenne, Saint-Hubert, Florenville (niet rechtstreeks langs Via Arduinna).

> Tijdens je tocht over het al gerealiseerde deel van Via Arduinna kom je ongetwijfeld markeringen tegen van andere langeafstandspaden. We sommen ze hieronder even op. Over al deze paden vind je uitgebreide wandelverslagen elders op Trekkings.be.

	GR14 GR 14 Parijs - Monschau over zowat 850 km. Dwarst de Ardennen ZW - NO. Kruising met Via Arduinna over vele plaatsen of loopt ermee te samen. Verslag.
	GR 56 Oost-België GR 56 doorkruist over een traject met verschillende varianten de Oostkantons en omliggend Waals territorium. Loopt enkele kilometers tesamen met Via Arduinna vanuit Malmedy.
	GR16 GR 16, het pad van de Semois, van Arlon tot Monthemé, 209 km. Loopt met de Via Arduinna soms te samen in de omgeving van Florenville, Martué, Lache, Chassepierre, Ste-Cécile. Verslag.
	GR 5 Hoek van Holland - Nice De moeder aller GR-paden in België, onderdeel van de verbinding Noordzee - Middellandse Zee. Via Arduinna GR 5 in de bossen boven Hénumont.
	GRP 571 GRP 571, de mooie wandelroute door en boven de valleien van Amblève, Salm en Lienne. Kruist Via Arduinna te Spineux/Rochelinval en Lierneux. Verslag.
	GR 129 Dwars door België GR 129 loopt over 573 km van Brugge naar Aarlen en eindigt bij de bron van de Semois. Kruist Via Arduinna bij Martué, Lacuisine, Chiny en Orval. Verslag.
	GR 151 Tour du Luxembourg Belge GR-pad van 232 km in lus door een groot deel van de provincie Luxemburg. Raakt aan Via Arduinna te Suxy.
	GR 57 GR 57, het pad van de Ourthe, van monding tot bron, 209 km. Kruist Via Arduinna te La-Roche-en-Ardenne. Verslag.
	Sentiers GR des Monts d'Ardenne Thematische route langs bestaande GR-trajecten. Langs de hogere toppen van de Ardennen, van Botrange tot Croix Scaille. Loopt meerdere keren te samen met Via Arduinna over het Waalse traject.
	Sentier GR des Abbayes Trappistes Thematische route langs bestaande GR-trajecten. Loopt soms tesamen met Via Arduinna tussen Chiny en Orval. Verslag.
	Gaume Buissonnière 225 km lang pad door 'le grand sud' van de provincie Luxemburg. Via Arduinna deelt ongeveer 15 km tesamen met deze route. Verslag.
	Transardennaise® 153 km lang Ardennenpad dat La-Roche-en-Ardenne in lijn verbindt met Bouillon. Kruist of loopt samen met Via Aduinna te La Roche-en-Ardenne en meer zuidelijk van deze stad. Verslag.
	Gaumeroute 140 km lang pad door Zuid-Luxemburg en Frans-Lotharingen. Gezamelijk traject met Via Arduinna tussen Orval en Chameleux. Verslag.
	Lorraine Gaumaise itinéraire Zeven gemarkeerde wandellussen van 44 tot 68 km die ook samen een langeafstandsroute vormen van 232 km. Valt soms te samen met Via Arduinna, zowel in Frankrijk als in België.
	GRP Aux Marches de Meuse 140 km lange lus door het Franse Maasgebied aan de zuidelijke grens met België. Kruising met Via Arduinna op verschillende punten.
	GR 14b Route die aftakt van GR 14 bij Clermont-en-Argonne en weer aansluit bij Trois Fontaines. Deels gevolgd door Via Arduinna in Frankrijk.
	GR 654 GR-pad ontwikkeld als Compostelaroute. Namur - Vézelay. Vervolg van Via Arduinna vanuit Châlons-en-Champagne of Vitry-le-François.
	Ultra Trail des Sources Eigenlijk een route voor trailrunners maar ook gewoon te wandelen. Aanknopingspunt met Via Arduinna te Malmedy. Kruisingen bij Stavelot en Trois-Ponts.

> Via Arduinna heeft nogal wat aftakkingen, diverticula. De hoofdroute is volledig bewegwijzerd. De alternatieve trajecten zijn dat niet steeds. Er wordt in dit geval gebruik gemaakt van bewegwijzering van Grande Randonnées (GR), Transardennaise® of geen / geheel / gedeeltelijk eigen bewegwijzering. Via Arduinna is een wandelroute gebaseerd op pelgrimstradities maar de tracés houden ook rekening met de verzuchtingen van de hedendaagse pelgrim: rustige, mooie en redelijk directe trajecten. Die voorkeur staat eigenlijk wat haaks op de keuze van middeleeuwse pelgrims, die vooral geïnteresseerd waren in een veilige, directe tocht langs religieuze plaatsen met overnachtingsmogelijkheid in herbergen, pelgrimshuizen en kloosters. In praktijk betekende dat dat middeleeuwse pelgrims eerder voor de grootste, directe (handels-)wegen kozen en ze niet over wildere paadjes in uitgestrekte bossen gingen zwerven zonder dat daar een speciale reden voor was. 't Lag voor hen ook voor de hand dat voor de drukkere voetwegen werd gekozen in tijden waarin cartografie nog amper was ontwikkeld, laat staan de technologie van GPS. De middeleeuwse pelgrim had natuurlijk ook nog geen concurrentie van snel en druk verkeer over brede biljartvlakke asfaltwegen. De alternatieve trajecten van Via Arduinna leiden je langs een aantal belangrijke historische plaatsen die de middeleeuwse pelgrim wellicht zou hebben gepasseerd, zoals de abdij van Stavelot of pelgrimsbestemming Saint-Hubert. Aan jou de keuze onderweg.