> OK, bijna klaar om er in te vliegen met 20 etappes. Voor wie graag nog wat praktische wandeltips wil om ook op tocht te gaan over GR 129, is volgende pagina bedoeld.

> Je begint aan GR 129 - Dwars door België - bij de oude stadswallen van Brugge. Het Venetië van het Noorden behoeft geen verdere uitleg, je blik is misschien vol energie dadelijk op het zuiden gericht. Te Assebroek trek je voor het eerst een lapje natuur in, dat wordt gevolgd door de grotere open lappendeken van met bomenrijen afgezoomde groen- en landbouwpercelen, die tesamen Beverhoutsveld vormen. Na een stevige portie asfaltwegen om wat verkeersaders te doorkruisen komt het eerste hoogtepunt, de passage door Lippensgoed, Bulskampveld, de Vagevuurbossen, Gulke Putten, Vortebossen en Hooggoed. Dit is wellicht het grootste bosgebied van West-Vlaanderen, de meest bosarme provincie van België.

> Nadien is het wat uit met de pret. Een boom is nog amper te bekennen in de grenszone tussen West- en Oost-Vlaanderen. Aalter, Aarsele, Wontergem, Machelen en Kruishoutem lijken vooral het terrein van naarstige boeren en fervente wielertoeristen. Af en toe kan het wat saaier wandelen zijn, soms even doorbroken door een kleine strook natuurgebied of met een passage langs een historische gebouw. Dit traject werd echter in 2023 wat verbeterd. We naderen de Vlaamse Ardennen, de stad Oudenaarde vormt de wandelpoort tot dit sterker golvend landschap. Via het Muziekbos trekken we de taalgrens over, Wallonië binnen om er met de fraaie Waalse tegenhanger van de Vlaamse Ardennen kennis te maken, het Pays des Collines.

> Wat verder ligt het stadje Ath, best een ontdekking. We zijn inmiddels in de vallei van de Dender en trekken nu door grotendeels open en vlak landschap richting Mons. Een tweede Henegouwse stad die een verkenning meer dan waard is. GR 129 loodst ons probleemloos door het hart van de stad, tevens hoofdstad van de provincie Henegouwen. We trekken richting Spiennes, een dorpje dat onvermoed op de UNESCO-lijst van uniek patrimonium trecht kwam, al moet je daarvoor te Spienne ondergronds op ontdekking gaan. Een lange tocht voert ons naar het afgelegen grensdorp Grand Reng, waarna GR 129 enkele dagen een oostelijke koers aan neemt. Zo omzeilen we ongemerkt Charleroi en zijn periferie. De vallei van de Samber is hier op zijn mooist, de ingesneden rivier vloeit langs de oudste kerk van het land, die van Lobbes en we zoeken het wat in bossen verstopt gelegen merkwaardige dorpje Hourpes op.

> De Samber vloeit ook langs de fotogenieke abdijruïnes van Aulne. We zijn nu ten zuiden van Charleroi maar trekken er haast nonstop lange tijd door een groene buffer van loofwouden vooraleer we in Gerpinnes belanden, waar de verering voor de Heilige Rolande nog hoog in het stapvaandel wordt gedragen. Weer een tijdje stappen door nogal 'leeg landschap', blik op oneindig of toch niet... bij het naderen van de mooie Molignée-vallei doemen de abdijtorens van Maredret en Maredsous op boven de boskruinen.

> We zitten inmiddels al even in de provincie Namen. Een paar abdijbieren later trekken we door en boven de Molignée-vallei naar de romantische ruïnes van Montaigle. Een gelijkaardig plaatje verder, als we bij de ruïnes van Crèvecoeur voor het eerst de Maasvallei overschouwen. We stappen Dinant binnen, vanaf hier begint het zuidelijke deel van GR 129. Onderweg naar Foy-Notre-Dame volgen we grotendeels de oude bedevaartsweg tussen Dinant en deze pelgrimsbestemming. Het pad is afgelijnd met wegkapelletjes.

> Over een plateau gaan we op zoek naar de Lesse, die we bereiken bij Gendron. De lustig stromende Lesse zal onze metgezel worden tijdens de volgende etappes. We wandelen langs de rivier, soms ook boven de valleiwand en er komen dus stevig wat hoogteverschillen op ons traject. Na de passage door de kalkband van de Calestienne bij Houyet en in de Famenne bij het opvallende kasteel van Lavaux-Sainte-Anne, duiken we de echte Ardennen in. Wellin is het eerste dorp in de provincie Luxemburg. Een eenzame tocht langs de Lesse en door afgelegen bossen met snelstromende beken voert ons langs Maissin, de vallei van de Munos bij Bertrix en de beboste vallei van de Antrogne naar Herbeumont aan de Semois.

> Enkele mooie uitzichtpunten onderweg naar Florenville en daarmee zijn we in de 'warme' Gaume beland. Het landschap oogt er vriendelijker dan in de Ardennen, de dorpen liggen er korter bij elkaar. De abdij van Orval is een must tijdens onze ontdekkingstocht door de Gaume. We lopen hier niet ver van de Franse grens vooral door bos, af en toe ook op een plateau door meer open landschap. Montquintin ligt genesteld als een dominerend arendsnest over het meest zuidelijke stukje België, waarin het mooie Torgny het hoogtepunt vormt. Langs de onofficiële hoofdstad van de Gaume, Virton, trekken we weer wat noordwaarts om door mooie en grote bospartijen via intieme beekvalleien naar het Arelerland te trekken, in de uiterste zuidwesthoek van België.

> De niet zo interessante slaapdorpen volgen er mekaar snel op. Vroeger floreerde hier in dit driegrenzengebied de metaalnijverheid, vandaag pendelt de bevolking er vooral naar het Groot-Hertogdom Luxemburg. We gaan trouwens haast ongemerkt even het Groot-Hertogdom in ter hoogte van de vallei van Clairefontaine. GR 129 laat ons nog Autelbas ontdekken vooraleer we nu echt koers zetten naar het eindpunt, de Semoisbron te Aarlen, tevens een plek waar verschillende andere GR-paden kruisen... voor wie na 573 kilometers nog niet aan wandelverzadiging lijdt...

> De verbinding tussen Mons en Ronse was voor de 'Amis de la Nature' van Ath onderdeel van een netwerkje aan GR-wandeltrajecten. De gids van dat GR-netwerk, onder de naam GR TPV (Tour du Pays Vert), verschijnt eveneens in 1986 en omvat ondermeer een 60 km lang traject van GR 129 tussen Mons en Ronse. Op 15 maart 1987 worden door de Natuurvrienden van Ath de GR's 121 en 129 officieel ingehuldigd met een groot wandelfeest.

> Met maar liefst 573 kilometers aan bewegwijzerd traject is Grote Routepad 129 momenteel de langste wandelroute in België. Het verbindt het Venetië van het Noorden met de officiële hoofdstad van het verre Belgische zuiden. Van Brugge naar Aarlen dus. Deze wandelroute kwam er niet zomaar plots, ze is het resultaat van 40 jaren evolutie in het uittekenen en optimaliseren van het GR-net in Vlaanderen en Wallonië. Een uitgebreidere ontstaansgeschiedenis kun je hieronder lezen.
> 'Dwars door België' is het thema van deze lange tocht, al wordt België niet echt centraal gedwarst. Dit traject loopt door slechts 5 van de 10 Belgische provincies en ook niet door het Gewest Brussel, zoals je op de kaart kunt zien. GR 129 loopt voornamelijk door de zuidwestelijke kant van het Belgische territorium. Andere provincies van Vlaanderen en Wallonië worden immers al langer doorsneden met dwarsroutes in NW - ZO, richting, met name door GR 126 (Mariekerke - Semois) en de beroemde GR 5 (Essen - Burg Reuland).
> GR 129 - Dwars door België - levert ongetwijfeld een aantal verrassingen en ontdekking op. Zo wandel je ter hoogte van Beernem in bosarm West-Vlaanderen enkele uren haast nonstop door bosgebied en trek je na de doortocht in de Vlaamse Ardennen door het stille en bijzonder aangename Pays des Collines, net over de taalgrens. Lange tijd loop je door de provincie Henegouwen door dorpen waar je nog nooit eerder had van gehoord en op het einde van dat lange Henegouwse traject kom je ongetwijfeld tot de conclusie dat Henegouwen helemaal niet die grijze provincie is maar net heel groen oogt. Na de Maasvallei volgt GR 129 dagenlang de grillige loop van de Lesse, langs de oever of dan weer een tijdje over de omringende plateaus. De eenzame doortocht in de uitgestrekte Ardense wouden bij Maissin, Bertrix en Herbeumont wordt daarna verlicht met een lange trek door het diepste zuiden van België. Weinig dorpen van de Gaume en het Arelerland blijven onbekend terrein vooraleer je te Aarlen bij de Semoisbron de 573 kilometer lange tocht afsluit.

> Hoe is dit verslag opgebouwd?
> We typeren op deze pagina kort GR 129 - Dwars door België - met een snel overzicht over de hele route, de highlights en de lange geschiedenis van dit wandelpad. Op de pagina wandelinfo zetten we je aan de hand van eigen ervaringen op weg om zelf op stap te gaan met de hulp van een pak praktische planningtips. In 20 etappen verkennen we vervolgens de hele route. Sommige delen van deze GR wandelden we meermaals, wat je zal merken op de foto's in dit verslag, ze zijn genomen in verschillende seizoenen.
> Dit is enkel een persoonlijk wandelverslag, voor officiële informatie over GR 129 Dwars door België - ku je terecht bij Grote Routepaden (Vlaanderen) en Les Sentiers de Grande Randonnée (Wallonië), de organisaties die deze langeafstandsroutes uittekenden en waarvan vrijwilligers de padmarkering onderhouden. Bij hen kun je ook de topografische wandelgidsen aanschaffen en eventuele updates over deze route raadplegen.

> GR 129 en het project om een route dwars door België te maken is er niet zomaar plotsklaps gekomen. Het is het resultaat van een evolutie waarbij vanaf begin jaren '80 aparte pad-delen werden ontwikkeld. Over de jaren heen werden ze samengevoegd om pas bij het begin van het derde millennium te evolueren naar een trans-België-wandelroute, meteen ook de langste wandelroute met maar liefst 573 km aan gemarkeerde trajecten tussen Brugge en Arlon.

> De kiemen van 'Dwars door België' liggen in een Henegouws traject dat in ruwe vorm wordt getekend in 1980 en dat Ronse via Mons moet verbinden met Dinant, een Grande Randonnée tussen het Schelde- en het Maasbekken of 'Le GR Meuse - Escaut'.

Het is de jonge dokter Pierre Buchin (1957 -2014) uit Ath, die als gedreven wandelaar dat eerste traject minutieus uittekent op kaart, verkent op het terrein en zelf ook mee bewegwijzert. Meteen was hij als twintiger ook verantwoordelijke voor de Grande Randonnées in het westen van de provincie Henegouwen. Dokter Buchin nam terug al afstand van de GR-werking in de jaren '80, wellicht was het nog moeilijk verenigbaar met zijn studies en werk als dokter in Ath. Veel later zou zijn naam echter op dramatische wijze weer opduiken. Op 27 september 2014 kwam hij om het leven op de treinsporen te Arbre, tussen Ath en Mons. De plaats van dit drama ligt op het huidige traject van GR 129 al is er mij bekend geen aanwijzing dat er een verband was met zijn werk als pionier van GR 129.

> Rond 1980 wordt een traject geprojecteerd tussen Ath en Dinant via Mons. In 1983 wordt het deel tussen Mons en Dinant bewegwijzerd door dokter Buchin en heeft de route een nummer gekregen, GR 1261. Een aftakking dus van GR 126 (Brussel - Semois). Daarna werd nog even het nummer gewijzigd in GR 1269. Vanaf 1984 kan de wandelaar in Mons of Dinant op pad, voorlopig met foldertje. Een eerste detailbeschrijving werd gemaakt in juli 1984, maar wordt pas in mei 1986 in de vorm van een wandelgids gepubliceerd. Nummering met 4 cijfers lijkt toch wat verregaand. Het definitieve nummer wordt "GR 129", volgend op de Vlaamse GR 128, die op dat moment ook volop in ontwikkeling is.

> De eerste gids van GR 129 (in 1986) beschrijft een traject van 126 km in twee richtingen tussen Mons en Dinant, via Lobbes, Gerpinnes en Maredsous. Geïllustreerd met zwart-wit kaartschetsen van het traject. Van GPS of smartphone is nog geen sprake...

> Tegelijk wordt gewerkt aan de GR 129-verbinding tussen Ronse en Mons door de Aatse afdeling van 'Les Amis de la Nature' (de Natuurvrienden). Het moet gezegd dat in die tijd initiatieven tot ontwikkeling van wandelroutes van het type GR nogal uit verschillende hoeken kwamen en dat van een sterke centrale visie op Les Amis de Nature werkte vanaf de eerste GR-projecten in de provincie Henegouwen (GR 12 / GR 121) enthousiast mee.

> In Ronse sloot GR 129 aan op de Vlaamse GR 5A (Wandelronde van Vlaanderen). Er waren vanuit de Vlaamse vereniging voor GR-paden, met name vanuit de West- en Oost-Vlaamse afdeling toen al gevorderde plannen om GR 129 Maas - Schelde nog door te trekken tot Brugge. Die plannen dateren van 1984 - 1985. Op dat moment ging in Vlaanderen echter alle aandacht naar de realisatie en openstelling van het eerste deel van de Vlaanderenroute (GR 128), in augustus 1986. Een jaartje later is het dan echt de beurt aan het Vlaamse deel van GR 129. Het tracé dat al een een paar jaren grotendeels vast lag, wordt bewegwijzerd in 1987 en voorzien van wandelwijzers op GR-splitsingen, zoals op het startpunt aan de Katelijnevest te Brugge (kruising met GR 5A) en te Bulskampveld (kruising met de toenmalige GR 564 Maldegem - Diksmuide, later hernummerd als GR 130 en nog later GR 131).

> Het zou echter nog tot 1990 duren vooraleer de doortrekking van Ronse naar Brugge werd afgerond met de uitgave van een beschrijvende wandelgids over dit Vlaamse deel. Daarmee was de GR 129 Maas - Schelde dus kompleet. Voorlopig toch.

> Bij de Waalse GR-organisatie Les Sentiers de Grande Randonnée (SGR) komt vanaf eind jaren '80 een meer geordende structuur, dat uit zich in 1995 ook met de uitgave van één professioneel gemaakte topografische gids over het hele Waalse deel van GR 129 (Ronse - Dinant), nog steeds onder de titel 'Sentier GR Meuse - Escaut'.

Dat Waalse deel is dan 206 km lang. Rond 2005 rijpt echter de idee om GR 129 te verlengen vanuit Dinant tot het diepe zuiden van België, eindpunt Martelange of Arlon. Dit kadert ook perfect in een hertekening en het creëren van extra GR-trajecten in de provincie Luxemburg, een provincie die in het 50-jarig bestaan van de Waalse GR-paden tot dan toe maar pover is dooraderd met grande randonnées. Tijd voor een serieuze inhaalbeweging daar. In die plannen past ook een zuidelijke doortrekking van GR 129 vanuit Dinant perfect. De wandelroute wordt vanaf 2006 voor het eerst ook officieel gelanceerd onder het thema, 'Dwars door België' of in het Frans 'La Belgique en diagonale'.

> In een nieuwe Vlaamse gids van het deel tussen Brugge en Ronse (118 km), die in 2006 wordt gepubliceerd, wordt GR 129 alvast in het 'Dwars door België'-thema gekaderd. Ook de hernieuwde Waalse gids voor Ronse - Dinant, die in 2007 verschijnt, pikt alvast in op dit thema.

> Inmiddels is de GR TPV rond Ath weer opgeheven, GR 129 krijgt er wel een aftakkingsroute bij in de provincie Henegouwen: GR 129J (J van 'Jonction') vanuit Givry naar Sebourquiaux aan de Franse grens (51 km). Deze aftakking doorkruist één van de minst bekende stukjes België: het Parc Naturel des Hauts-Pays. Gedreven wandelaar Pierre Lemal uit Wasmuël kon SGR warm maken om hier een aftakking door te trekken. Het traject werd bewegwijzerd in 2005 door Lemal zelf, officieel ingehuldigd op 25 februari 2006 en werd opgenomen in de GR 129-gids Ronse - Dinant.

> Toch is die verlenging vanuit Dinant naar het zuiden en dus ook het project 'Dwars door België' nog niet voor meteen. De grondige hertekening van het GR-net in de provincie Luxemburg zal vele jaren in beslag nemen, er worden prioriteiten afgewerkt. Vertraging ook in de voorbereiding doordat een passage over Frans gebied toch niet zo evident leek en uiteindelijk wordt geschrapt. Wat GR 129 betreft, wordt er door de Naamse en Luxemburgse afdeling van SGR pas echt werk van de verlenging gemaakt in 2010 en 2011.

> Vanaf Dinant worden voor de nieuwe GR 129 wat delen van andere GR's gevolgd (zoals van GR 126 Brussel - Semois) of worden vervallen trajecten van hertekende GR's gerecupereerd (zoals van GRP 577 - het Famennepad). Het deel Chanly - Daverdisse - Maissin - Herbeumont - Chiny loopt over een geheel nieuw traject. Voor Florenville - Orval wordt een oud traject van GR AE of GR 16 opgepikt en Orval - Torgny - Châtillon - Arlon is weer een heel nieuw traject. Voor het meest zuidelijke deel van de route slepen de vergunningsaanvragen aan om ook daar te bewegwijzeren. Je mag immers niet zomaar overal wildweg witrode streepjes verfen.

> Eind 2011 is alles klaar en van signalisatie voorzien. De topografische gids wordt voorgesteld op 15 mei 2012, tijdens een gezamelijke presentatie en persconferentie van de Vlaamse en Waalse GR-vereniging op het Brusselse stadhuis.

> Daarmee is na 30 jaren 'Dwars door België' helemaal voltooid over een afstand van 573 km. Of toch niet? Een GR-pad is altijd wel een beetje in beweging. Menselijke ingrepen in het landschap en evolutie van natuur zorgen wel eens voor een routewijziging. En waarom zou 'Dwars door België' op een dag in noordelijke richting nog niet kort worden doorgetrokken van Brugge naar het Noordzeestrand?
> Tijdens de jaren '10 bleek GR 129 eigenlijk niet zo'n populaire wandelroute. Eerder een onopvallende traject tussen de vele duizenden kilometers GR-paden in Vlaanderen in Wallonië. Dat veranderde razendsnel bij de uitbraak van de coronapandemie in het voorjaar van 2020. Toeristen zagen hun jaarlijkse zomervakantie in het water vallen door de snel verstrengende lockdowns en zochten naarstig alternatieven in eigen land. Ook langeafstandswandelaars, die anders misschien naar Schotland, de Alpen of de Pyreneeën zouden zijn getrokken. Een uitdagende stapvakantie in eigen land als alternatief. GR 129, met zijn 573 km wandelafstand en het thematische idee om België van noord naar zuid te doorkruisen, profiteerde daar volop van. Bijna van de ene op de andere maand werd GR 129 de populairste langeafstandsroute in België. Er werd vanaf voorjaar 2020 gewandeld als nooit eerder, met haast onafgebroken zonnig lenteweer als extra stimulans. Ook TV-reportagemaker Arnout Houben kwam - mede door dit wandelverslag op Trekkings.be - op de idee om GR 129 - Dwars door België af te wandelen.

> In vier reportages werden de avonturen en ontmoetingen onderweg van Houben en zijn filmmaten van De Chinezen in september 2020 uitgezonden op Eén. Een kijkcijferhit, elke aflevering klokte af op meer dan 900.000 kijkers. Hun belevenissen werden ook in boekvorm uitgegeven datzelfde jaar. Door al die publiciteit bleef ook in 2021 GR 129 - Dwars door België, de meest populaire langeafstandroute in België.

> In 2023 volgde voor het Vlaamse deel een aanzienlijk trajectwijziging tussen Kruiskerke en Aarsele. Een nieuwe papieren gids is nog niet voor meteen. Dat is wel het geval voor de Waalse delen waar het gehele traject in 2023 opnieuw werd beschreven in twee topografische gidsen.