> Voor een dagwandelaar die even de auto of de trein wil nemen ligt het Pays des Trois Frontières net iets te ver weg. Bovendien passeer je op de tocht naar het zuiden al de Condroz, de Ardennen of de Hoge Venen. Allemaal zonder twijfel regio's met fantastische wandelmogelijkheden. Waarom dus verder doorrijden naar een streek die er – vanop de autoweg gezien - uitziet als een vlak terrein vol expreswegen, industrieterreinen en zoveel rotondes dat je zeeziek wordt van al het gedraai? Nee, in het beste geval geraken wandeltoeristen voorbij de Ardennen tot in de Gaume, maar nog verder? Zij die toch in het Land van drie grenzen verzeild geraken zijn hier op doortocht naar zonnig Zuid-Frankrijk. Even stoppen over de Luxemburgse grens om de naftbak vol te gooien en goedkope sigaretten in te slaan en dan snel weer voort.

> Dit 115 km lange wandelpad is in alle opzichten een buitenbeentje in het GR-net. Ten eerste is er de uitwerking van de route. Hoewel dit pad als een GR-pad ook door Wallonië loopt staat het initiatief om deze route te ontwikkelen volledig los van de Waalse organisatie van GR-paden, Sentiers de Grande Randonnées (S.G.R.). Sterker zelfs: S.G.R. wist van het bestaan van dit pad tot voor een paar jaren helemaal niks af! Pas toen een advocaat de organisatie contacteerde ivm met aansprakelijkheid voor een ongeval met een paard (!) op de wandelroute, is men bij S.G.R. tot de ontdekking gekomen dat hier een Grote Routepad liep! Nu is het huidige hoofdbestuur van S.G.R. nogal erg defensief ingesteld als het gaat over hun paden op 'hun' territorium, dus viel die ontdekking niet in goede aarde. Onterecht, want S.G.R. heeft 'Le Grand Sud' tientallen jaren genegeerd om er een pad door te trekken. Terwijl er bvb in de provincie Luik al in de jaren '60 een dicht padennet werd geverfd, liep er tot voor enkele jaren niet één pad van S.G.R. ten zuiden van de Ardennen. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat zich alternatieven ontwikkelden. Tenslotte dienen we ook te vermelden dat er ten zuiden van de Ardennen net een tikkeltje meer sympathie is voor de Franse buur dan elders in Wallonië.

> Dit internationale pad heeft het driegrenzengebied waar Frankrijk, Wallonië en het GH Luxemburg tesamen komen als thema. De naam 'Pays des 3 Frontières' wordt ook wel eens gebruikt voor andere grensstreken, zoals de grens B-L-D en B-NL-D. In de regio waar GR 570 loopt is altijd een nauwe verbondenheid geweest tussen de dorpen over de grens. De mijnindustrie beleefde een economische boom van 1870 tot na 1950. Reden daarvoor was de aanwezigheid van ondiepe ijzerlagen. Aan Luxemburgse kant gaf men dit gebied achteraf de toeristische streeknaam ‘Les terres rouges’. Die benaming van ‘land van rode aarde’ zou echter ook aan het hele grensgebied kunnen worden gegeven. Langs elke kant van de grens komt GR570 onvermijdelijk in contact met het industriële mijnverleden van de regio. Verwacht geen stinkende fabrieken, verroeste mijninstallaties of huizen met een vuile roetlaag. Dit is Charleroi niet, maar integendeel, een zeer welvarende regio. De teloorgang van de oude industrie is op economisch vlak biezonder succesvol opgevangen door grote projecten in andere sectoren, vaak in nauwe samenwerking met de grenslanden. Het decor van de oude mijnen vormt nu net een biezonder aantrekkelijk wandelgebied.

> Voor Wallonië werd niet de GR-organisatie S.G.R. gecontacteerd, maar werd rechtstreeks contact genomen met de betrokken gemeenten: Aubange, Messancy en Musson. Voor de uitwerking van het traject op Belgisch grondgebied werkten markeerders van de wandelclubs La Godasse Gaumaise (Virton) en La Fourmi (Aubange) samen, met de steun van de lokale toeristische diensten en gemeentebesturen.

> Schijn bedriegt, want GR570 toont je een heel ander landschap. Om oninteressante wegen en bebouwing te vermijden moet het traject van deze circulaire wandelroute soms wel sterk zigzaggen, maar net daardoor kom je langs allerlei verrassende plekken waar je anders nooit zou komen. Je realiseert je amper dat de stad Longwy (en haar agglomeratie), waar GR570 115 km lang in een brede bocht rond draait, soms maar op een paar kilometers van de wandelroute ligt.
> Het fijnste deel van de wandelroute is naar mijn mening het Luxemburgse deel, waar de oude ijzerertsmijnen en bijhorende infrastructuur schitterend zijn herbestemd in ondermeer natuurgebieden, musea en historische-toeristische spoorlijntjes. De oude mijngeschiedenis vormt trouwens de rode draad over de hele route, ook in België en Frankrijk. Die ijzer- en kalkhoudende grond zorgt ook voor een iets wat apart vegetatie soms, met plantensoorten die in Vlaanderen en Nederland uitgestorven zijn of op de Rode Lijst van bedreigde soorten staan. We besteden er in de etappeverslagen meer aandacht aan.

> Historisch is er echter nog meer dat de inwoners over de grenzen met elkaar bindt. Tot het oude hertogdom van Bar (Bar-le-Duc op GR 14) en Lotharingen hoorde eeuwenlang het grootste gebied waar we doorheen wandelen, zoals de Belgische dorpen Aix-sur-Cloie en Aubange. Rechtspraak voor deze dorpen bvb gebeurde in Villers-la-Montagne (langs GR 570) dat nu tot Frankrijk hoort. Aan Belgische zijde wordt dan ook nog wel eens de streeknaam 'Belgisch Lotharingen' gebruikt. Vele dorpen in Belgisch Lotharingen danken ook de erkenning en toekenning van burgerrechten aan de oude wet van Beaumont (Beaumont-en-Argonne (Fr) GR 14 Var) uit 1270. Tegenwoordig wordt de Belgische kant van Lotharingen onderverdeeld in 2 andere streeknamen: de Gaume en het Arelerland. GR 570 loopt (mooi verdeeld) de eerste 15 km door de Gaume (Halanzy, Musson, Battincourt) en de volgende 15 km door het Arelerland (Aix-sur-Cloye, Messancy, Guerlange).

> Gezien de historische banden met Bar, Lotharingen en Frankrijk is het niet zo verwonderlijk dat er in de Gaume, meer dan elders in Wallonië, nog een zekere sympathie bestaat voor aansluiting bij het grote Frankrijk. In 1830, bij de onderhandelingen tussen de Nederlandse koning Willem I en het nieuwe België over aansluiting van de huidige provincie Luxemburg, werd door de inwoners van Virton (‘hoofdstad van de Gaume’), de Franse vlag gehesen op de kerktoren. In 1839 kwamen de huidige zuidelijke grenzen van België tot stand. In 1848, bij de uitroeping van de Franse republiek was het weer prijs in Virton. Weer werd er met de Franse vlag gezwaaid en onder klokgelui werd de Gaumse republiek afgekondigd door de inwoners. Er werd uit Aarlen een regiment van 250 Belgische soldaten naar Virton gestuurd om het enthousiasme te temperen! De opstand werd zo snel de kop ingedrukt en de verantwoordelijken werden gestraft. Kwatongen beweren wel eens dat het opstandige karakter van Virton verantwoordelijk is voor het feit dat pas 140 jaren na de onafhankelijkheid van België een koning Virton met een bezoek heeft willen ‘vereren’ (Boudewijn en Fabi in 1970). De inwoners van de Gaume zijn ook niet vergeten dat het Fransen waren die - ten koste van zeer vele doden in eigen gelederen - de Gaume kwamen verdedigen tegen de Pruisen in de oorlog 1914 – 1918 en tegen de Nazi’s in 1940. In Rossignol liggen duizenden Franse soldaten begraven en de Franse scoutsheld Guy de Larigaudie stierf hier (zie etappe 1). Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat op een officieel feest in de Gaume de lokale fanfare de Brabançonne speelt, gevolgd door de Marseillaise. Yves Leterme zou zich hier zeker thuis voelen!

> Er is echter nog meer dat de streek bindt. In de meeste dorpen van het Belgische Arelerland was de moedertaal van de inwoners altijd dezelfde geweest dan die van het huidige Groothertogdom: Het Letzebuergesch. Doorgedreven verfransing in het onderwijs hebben als resultaat dat sinds een paar decennia de taal hier haast niet meer wordt gesproken. Recent is er echter vanuit het Arelerland terug interesse om het Letzebuergesch weer te leren.
> Integratie van de streek wordt sterk bevorderd door de Europa. Grote budgetten worden vrijgemaakt om op alle niveau’s grensloze initiatieven te steunen. GR 570 is een concrete realisatie van zo’n project!

> Het project rond GR570 werd opgestart halfweg jaren ’90 in het kader van een reconversieplan voor de regio. De creatie van een lang wandelpad paste perfect in een revalorisatie van het oude industriële landschap ten voordele van recreatieve bestemming. Vanuit de wandelvereniging Nature-Plein-Air uit het Franse Herserange (Longwy) werd het project gecoördineerd, met logistieke en financiële ondersteuning van de districtsraad van Longwy. De wandelclub van Herserange is lid van de Fédération Française de la Randonnée (FFR), de vereniging die het GR-net ontwikkelt en beheert in Frankrijk. Tesamen met andere wandelclubs in Frans Lotharingen realiseerde de vereniging uit Herserange ook ondermeer het trajectverloop en de padmarkering op het terrein. Dat verklaart dus waarom deze wandelroute in een grote cirkel Longwy draait. Financiële steun kwam er dus van Longwy, maar om ook beroep te kunnen doen op het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling werden de Waalse en Luxemburgse overheden officieel betrokken, evenals de departementale overheden in Frankrijk zelf. Het is verbazend hoeveel instanties en organisaties er voor de creatie van deze wandelroute werden bijgesleurd.

> In Luxemburg vallen de meeste wandelpaden onder de rechtstreekse bevoegdheid van het Ministerie van Toerisme. Kort voor de creatie van GR 570 was in Luxemburg het nieuwe nationale pad ‘Sentier des Mineurs’ gemaakt en bewegwijzerd. Dit project werd volledig geïntegreerd in GR570, van Luxemburgse kant moest er dus eigenlijk niks meer gebeuren. De Luxemburgse overheid laat trouwens niet toe dat er andere padmarkering wordt gebruikt dan de eigen markeringswijze.
> In 1997 werd het project voorgesteld. Langs het pad werden grote infoborden met een overzichtskaart van GR570 geplaatst. Vermoedelijk zijn deze borden betaald door de Distriktsraad van Longwy want ze zijn ofwel in Frankrijk geplaatst ofwel op plaatsen die precies op de grens met Frankrijk liggen (zoals Le Chalet, Bache-Jang, Lasauvage). Promotiemateriaal was er beschikbaar door dezelfde overzichtskaart op dubbel A4-formaat te verspreiden vanaf 1997. In 1999 was alles klaar op het terrein na de nodige toelatingen van ondermeer de bosbeheerders. Wat nog ontbrak om het project af te ronden was een topografische gids. Die was volgens plan voorzien voor 1999, maar het duurde tot februari 2001 vooraleer de topografische gids kon worden voorgesteld. Dat lange wachten resulteerde wel in een prachtig gidsje waar niet enkel het volledige trajectverloop van GR570 is in opgenomen maar ook een pak lokale wandelingen. Er werd 64.640 € geïnvesteerd in de route, hoofdzakelijk betaald door de districtsraad van Longwy.

> Toch heeft men bij de realisatie van GR570 zich ook gebaseerd op het Waalse GR-systeem. Vooreerst is er de nummering. Het Waalse padennet werd aanvankelijk ontwikkeld rond GR 5. Op enkele uitzonderingen na kregen aftakkende routes van GR5 systematisch een padnummer dat verband hield met moederpad 5. Zo bvb GR 56 en GR 57. Die paden kregen dan weer dochterpaden die een driecijfernummer kregen: Vb GR 571 als aftakkend pad van GR57 (Ourthepad). Die GR 57 kreeg zo'n sterk vertakt net van gelinkte paden dat eind jaren ’80 alle nummers van 571 tot 579 waren opgebruikt. Niemand die er aan had gedacht dat je ook nog de 0 kon gebruiken en dus een route als GR 570 kon dopen. Nu ja, GR570 is helemaal geen dochterroute meer van GR57, ze komt zelfs in de verste verte niet in de buurt van de Ourthe. Vanaf de jaren ’90 is de logica in de nummering van GR-paden trouwens vaak ver te zoeken.

> Wat ook is geïnspireerd op het Waalse GR-systeem is de kleur van bewegwijzering. Zowel lange paden in lijn als regionale circulaire langeafstandspaden in Wallonië worden met de klassieke witrode tekens geschilderd. In Frankrijk is dat niet zo. Naar de richtlijnen van de Franse GR-organisatie Fédération Française de la Randonnée (FFR) is GR570 een GR du Pays (GRP), een type wandelroute die niet met witrode verf wordt gemarkeerd maar met geelrode kleuren.
> Voor de uitgave van een topografische gids heeft men dan weer wel het Franse systeem gevolgd: De route is in haar volledigheid opgenomen in een topografische gids van de FFR, alweer een merkwaardigheid, want het huidige publicatiesysteem van topografische gidsen in Frankrijk is voor de beschrijving van minder belangrijke GR-paden eerder gericht op stukken van routes die in één enkel departement of streekgebied vallen. Wel, in de topo van GR570 staat de hele route doorlopend beschreven, inclusief de Belgische en Luxemburgse delen.
> En wat is het aandeel van het Groothertogdom Luxemburg dan in het hele project? Niks en alles! Luxemburg verwelkomt de integratie van internationaal doorlopende paden, maar op hun territorium dan wel volgens de richtlijnen van hun Ministerie van Toerisme dat er een eigen padmarkeringssysteem op nahoudt. Ook al om overbewegwijzering te vermijden worden trajecten van internationale paden zoveel mogelijk over bestaande nationale paden geleid in Luxemburg. In concretu volgt GR570 in Luxemburg gewoon het nationale pad ‘Sentier des Mineurs’, gemarkeerd met gele bollen en zonder toevoeging van nog eens witrode strepen.
> Om tot slot nog even terug te komen op de padmarkering in Frankrijk en Luxemburg. Het lijkt er bijna om gedaan maar om nogmaals ‘buiten de lijntjes te verven’ is er voor GR570 geen lik witte en rode verf gebruikt, enkel bordjes. Bovendien werden niet de Franse of Waalse richtlijnen gevolgd voor GR-markering bij padsplitsingen. GR 570 heeft gewoon zijn eigen en eigenzinnige manier van padmarkering! (Zie hiervoor bij het hoofdstukje over padmarkering).
> Geïnteresseerd in deze route? Op de volgende pagina's doen we de opgedane wandelervaring op GR 570 uitgebreid uit de doeken.