1935 -1960 Touring Club de Belgique

> Langeafstandswandelroutes door de vallei van de Viroin en het Land van Chimay zijn geen nieuw idee. Rond 1935 ontwikkelde ingenieur Maurice Cosyn met steun van Touring Club de Belgique (TCB) reeds recreatieve langeafstandpaden. In de regio rond Chimay en de Viroin ontwikkelde hij 'Le Sentier de l'Eau Noire': 23 km van Chimay naar Couvin. Cosyn wist van aanpakken: in 1936 volgde het Sentier de l'Eau Blanche: 40 km tussen Momignies en Nismes. De Viroinvallei kreeg Le Sentier du Viroin: Nismes - Givet. Tot slot werd er nog een route ontwikkeld tussen Chimay en Rance (15 km), Le Sentier de la Fagne.

> GRP 124 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' trekt door een verscheidenheid aan landschappen. Dat merk je aan hoogteverschillen onderweg, maar bijvoorbeeld ook in architectuur en natuur.
> Het oostelijke deel van La Grande Traversée loopt door uitgestrekte bossen van de provincie Henegouwen. Hier wandelen we door de eigenlijke 'wouden van Chimay', je kunt hier nog uren door loofbossen dwalen waarbij je onderweg amper iemand tegen komt. Dit gebied is ook bekend als de Fagne. Heeft niks te maken met de Hoge Venen die in de Oostkantons liggen, behalve dan dat het woord Fagne verwijst naar venig, moerassig gebied dat hier ook aanwezig is in dit vrij vlakke landschap.

> Ten oosten van Chimay ligt het biologisch en geologisch interessantste gebied waardoor La Grande Traversée loopt. Tot hier komen de meest zuidelijke uitlopers van de Calestienne, de smalle kalkband die door de Ardennen adert. In de kalkhoudende bodem ontstonden door oplossing en erosie merkwaardige geologische verschijnselen, zoals verdwijngaten, 'tiennes' (ronde heuvels) en 'abannets' (karstige afgronden), allemaal te bekijken onderweg. Je kunt er ook unieke kalkflora en de talrijke zeldzame vlinders van de Calestienne ontdekken in de late lente. We lopen door de kalkstreek van pakweg Lompret tot Hierges, dit is de Viroinvallei.
> Af en toe komen we tussenin echter ook op schieferhoudende Ardennengrond. De uitlopers van de Ardennen, met zijn harder gesteente, kenmerken zich vooral door scherpere hoogteverschillen, zoals ten zuiden van Olloy-sur-Viroin of rond de Maasvallei.

> Eveneens rond de Maas raken we aan uitlopers van de Condroz, al is die niet exact gelimiteerde streeknaam vooral verbonden met het gebied ten oosten van de Maas.
> Volop afwisseling dus, ook in architectuur. GRP 124 'La Grande Traversée' loopt trouwens langs maar liefst vier dorpen die op de lijst staan van 20 mooiste Waalse dorpen.
> Ondanks de aangename wandelmogelijkheden die het Land van Chimay en Natuurpark Viroin-Hermeton als Nationaal Park Entre-Sambre-et-Meuse bieden en ondanks alle moeite om wandelaars het naar de zin te maken, is deze grensstreek van Henegouwen en Namen nog steeds ondergewaardeerd. Moeilijk voor te stellen dat wie hier ooit al kwam wandelen achteraf teleurgesteld was, wel integendeel.

> Hou je vast voor een stevige brok geschiedenis, we keren zelfs even terug naar de vooroorlogse periode...

> GRP 124 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' maakt vandaag ook deels gebruik van langer bestaande Grande Randonnée-paden, GR 125 (Entre Sambre et Meuse) en GR 12 (Amsterdam - Parijs). Deze beproefde wandeltrajecten werden versterkt met een geheel nieuw uitgetekend en bewegwijzerd traject tussen Chimay en Macquenoise en de integratie van een GR-verbindingsroute tussen Froidchapelle en Sivry. Er werden geen oude wandelroutes van TCB gerecupereerd als GR-pad.

1/ GR 12 Amsterdam - Parijs

> GR 12 staat bekend als de route die Amsterdam en Parijs verbindt. Eind jaren '60 kwam het Franse deel klaar, vanaf de jaren '70 werd het Waalse deel uitgebouwd. Het gebied waar GR 124 nu GR 12 dubbelt in de provincie Namen, werd ontsloten in 1980 met een markering en wandelgids en werd in april 1981 ingewandeld in de buurt van Philippeville. Rond het jaar 2000 werd het Vlaamse deel van GR 12 gerealiseerd.

> Het traject Philippeville - Olloy-sur-Viroin (25 km) is sinds 2014 ook geadopteerd voor 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay'. Sindsdien gebeurden er wel wijzigingen aan dat oorspronkelijke traject. Vanaf 2024 werd eveneens ook het GR 12-traject van Olloy-sur-Viroin naar Oignies-en-Thiérache geadopteerd voor GRP 124 La Grande Traversée.

1960 tot vandaag: Grande Randonnée-paden wit-rood / geel-rood

2/ GRP 125 Tour de l'Entre Sambre et Meuse

> GRP 125 is een jonger GR-pad. In de jaren '80 van vorige eeuw ontstond een wildgroei aan GR-routes. Soms waren die GR's niet langer dan 20 km. Vanaf jaren '90 wordt meer gecoördineerd te werk gegaan, teneinde het netwerk enigszins transparant te houden. Het aantrekkelijke wandelgebied tussen Samber- en Maasvallei werd voor langeafstandswandelaars vanaf 1991 ontsloten met één grote wandellus.

> Vooral in 1995 en 1996 werd aan de realisatie van de 275 kilometer lange GR 125 gewerkt, grotendeels de verdienste van de regionale afdeling ESEM (Entre Sambre et Meuse) van de GR-organisatie. Het jarenlange werk aan GR 125 werd eind 1996 afgerond met een topografische gids. Eind jaren '10 werd GR 125 een Streekpad, GRP 125, met geelrode streepjes gemarkeerd ipv witrode. Niet weinigen beschouwen deze GRP als een van de allermooiste. Niet onterecht, omwille van de sterk gediversifieerde natuur is GRP 125 één van de meest boeiende routes in België.

3/ Tour de la Grande Thiérache

> In het voorjaar van 2007 kondigen de Franse en Waalse organisatie voor GR-paden en de Toeristische dienst van de Laars van Henegouwen een verregaand samenwerkingsproject aan. Er zal een 'Tour de la Grande Thiérache' worden verwezenlijkt, een grensoverschrijdend wandelproject met maar liefst 748 km aan wandelpaden. Aan beide kanten van de grens worden aanvullende trajecten uitgetekend om elkaars langeafstandsroutes te verbinden, evenementen zullen worden georganiseerd en de Franse GR-organisatie zal een gids maken. Veel ronkende verklaringen maar alles lijkt een stille dood te sterven. Helemaal nieuw was het idee niet, half jaren '90 verdween het idee van de GR-ploeg 'Entre Sambre et Meuse' (ESEM) voor een grensoverschrijdende 'Tour de Thiérache' al eens in de frigo omdat de Franse GR-organisatie dat niet zo zag zitten.
> In 2009, het jaar waarin de Grand Tour afgewerkt moest zijn, haalt de burgemeester van Momignies de spelers terug rond de tafel om het project nieuw leven in te blazen. Opnieuw plannen om 'de Grand Tour' te realiseren. Op Belgisch grondgebied tekent de Waalse GR-organisatie zelfs een extra verbindingsroute uit naar de Franse grens, van Chimay naar Macquenoise. Het project kabbelt nog wat verder tot in 2012 maar bloedt uiteindelijk dood.

2013 - 2022 La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay (GTFPC)

La Forêt du Pays de Chimay

> We gaan even terug naar het jaar 2008 voor een heel ander verhaal. In opdracht van de Waalse overheid werkt professor Daniel Bodson een toeristische visie uit over de rol van de grote Ardense wouden. 85 % van de bezoekers aan de Ardennen wordt immers op de eerste plaats aangetrokken door de uitgestrekte natuurrijke omgeving blijkt uit onderzoek. Bodson stelt in zijn rapport dat de grotere bossen van de Ardennen volop kansen bieden voor intensieve toeristische natuurbeleving maar daarbij moet vanuit overheden veel meer strategisch en thematisch te werk worden gegaan.

> De Waalse overheid lanceert op basis van dit visionair rapport een oproep rond het thema "Les Forêts d'Ardenne" (de Ardense Wouden). Het objectief is om te komen tot een betere toeristische waardering van de grotere Ardense woudmassieven, op die wijze dat de bezoeker aan de woudnatuur een hogere belevingswaarde aanvoelt via thematische inkleuring. De bezoeker moet ahw worden ondergedompeld in een aantrekkelijk aanbod van aktiviteiten rond woudbeleving in al zijn facetten.

> Acht Ardense woudmassieven worden geïdentificeerd, in drie daarvan zijn de lokale toeristische overheden bereid mee te stappen in een pilootproject om het woud beter en aantrekkelijk te ontsluiten voor toerisme: de Wouden van Anlier, Chimay en Saint-Hubert. Per regio stelt de Waalse overheid 75.000 € ter beschikking, naast de gewone subsidiekanalen.
> De origineelste en meest vernieuwende ideeën, geënt op de toeristische woudfilosofie van professor Bodson, komen ongetwijfeld uit de bossen van het Land van Chimay en de Viroinvallei. Projectdrager voor de regio is het Parc Naturel Viroin - Hermeton, met zetel te Nismes. Alles gebeurt in nauwe samenwerking met La Maison du Tourisme de la Botte du Hainaut, tegenwoordig bekend als La Maison du Tourisme du Pays des Lacs en andere plaatselijke toeristische partners.

> Waaruit bestaat die aanpak onder de projectnaam 'La Forêt du Pays de Chimay'? De bezoeker authentieke integrale bosbeleving aanbieden. Vertoeven in bos, slapen in bos, bosprodukten eten, bos, bos bos... Hoe? Ondermeer door de aanleg van kleinschalige en eenvoudige bivakplaatsen en refuges wil men de zachte recreant de mogelijkheid tot aantrekkelijke natuurbeleving in het woud aanbieden. Baanbrekend, bivakkeren is steeds een taboe geweest in Wallonië, het zat in de sfeer van illegaal wildkamperen. Ongetwijfeld was er enige overtuigingskracht nodig om de boswachters van DNF (Département Nature et Forêts) mee te krijgen in het belevingsverhaal.

> Om de bossen van Chimay en Viroinval te ontdekken en de bivakplaatsen nut te geven, moet er ook een lange meerdaagse wandelroute zijn. Eigenlijk is er die al: er lopen verschillende GR-routes, het Parc Naturel Viroin - Hermeton besluit dan ook om samenwerking te zoeken met de Waalse GR-organisatie, eerder dan nog eens een nieuwe route te maken. Het concept van integrale woudbeleving wordt ook hier doorgetrokken: delen van GR's 12 en 125 zullen geadopteerd worden onder de padnaam 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' (de Grote Doorsteek van het woud van Land van Chimay).

> Voor de GR-organisatie biedt dit project de mogelijkheid om nog niet bestaande GR-trajecten van het verdampende internationale project 'Grand Tour de la Thiérache' te realiseren in het kader van de nieuwe 'Grande Traversée'. Zo wordt de nieuwe verbinding gerealiseerd tussen Chimay en Macquenoise en wordt ook het dorp Sivry gelinkt met GR-traject. De bewegwjizering van dat nieuwe deel gebeurde in mei 2013.

> Inmiddels werkt het Parc Naturel Viroin-Hermeton ook aan de accommodatie in het woud. Voor de refuges werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven. Voorziene beschikbaarheid vanaf 2015 maar er zou niets van in huis komen. De aanleg van bivakplaatsen daarentegen gebeurde vlotter. Tegen zomer 2013 waren er verschillende klaar, in 2014 werden er nog opengesteld en vanaf januari 2015 waren 9 bivakplaatsen gebruikensklaar.

> Het concept van avontuurlijke woudbeleving door lange wandelingen te combineren met de mogelijkheid van bivakovernachtingen, sloeg zeer goed aan. Duizenden wandelaars hebben sindsdien deze wat vergeten regio al bivakkerend ontdekt. Soms was er ook overlast doordat gemotoriseerde toeristen die bivakzones gebruikten als een soort gratis camping, waarbij wel vaker onrespectvol omgesprongen werd met de omgeving. Sommige bivaklocaties werden daarom verplaatst dieper de natuur in en ook de bivakregels werden een tikje strenger. Toch functioneert het bivaksysteem vooral op vertrouwen in goed gebruik door de bivakkeerder. De drukte op de bivakzones door de Covid-pandemie in 2020 vormde ook de aanleiding om een systeem van reservaties op te zetten en de bivakregels te verfijnen.

> Dankzij de samenwerking met het aangrenzende Franse Parc Naturel Régional des Ardennes, waar een gelijkaardig project werd opgestart, kon ook voor het project 'La Forêt du Pays de Chimay' opnieuw subsidie worden bekomen. Hiermee werd ondermeer in 2020 en 2021 het netwerk van bivakzones verbeterd en uitgebreid tot liefst 13 bivakzones.

> Het project 'La Grande Forêt du Pays de Chimay' is bijzonder geslaagd als experiment over hoe toerisme en streekontdekking kan worden beleefd op authentieke, hedendaagse, originele wijze. Een inspiratievoorbeeld voor zowel bezoekers als regionale toeristische actoren.
> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay is dan ook op enkele jaren tijd uitgegroeid tot het visitekaartje bij uitstek voor de natuurrijke regio rond Chimay en de valleien van Viroin en Hermeton.

2023 - vandaag:

GRP 124 Parc National de L'Entre-Sambre-et-Meuse.

> In 2022 wordt het hele gebied van de Wouden in het Land van Chimay en ten zuiden van Couvin, Nismes en Olloy-sur-Viroin + de zuidelijke kalkband van de Calestienne uitgeroepen tot Nationaal Park. Je merkt daar eigenlijk op het terrein niet zo erg veel van, behalve het feit dat waardevolle natuur sterker beschermd wordt.

> Promotionele aktiviteiten rond toerisme, met oa de paden en bivakzones van 'Le Forêt du Pays de Chimay', worden na 2020 geleid vanuit Charleroi Métropole onder de vlag van 'Le Pays des Lacs' (het Land van de Meren). Voor het team van het Parc Naturel de Viroin is dit project afgerond, ze zijn niet langer de trekker van dit project.

> Ook de vereniging van GR-paden hertekend een en ander. De benaming 'GTFPC' verdwijnt, dit GR-pad krijgt een eigen nummer als Streekpad GRP 124 en wordt noordelijk sterk uitgebreid met een traject tussen Froidchapelle, Walcourt, de Meren van de Eau d'Heure en Philippeville. Zuidelijk komt er een verbinding van meer dan 70 km bij tussen Olloy-sur-Viroin, Oignies-en-Thiérache, Bruly-de-Pesche en de abdij van Chimay (Scourmont). Dat traject werd in 2021 gemarkeerd als een GR-verbinding maar werd al een paar jaren later geïntegreerd voor GRP 124. Langs dat traject liggen ook twee nieuwe bivakzones. De vrijwlligers van de de Waalse GR-organisatie gaan met verfpotten en stickers aan de slag om de witrode merktekens van GTFPC te vervangen met geelrode van streekpad GRP 124. Het project wordt in november 2025 afgerond met de publicatie van een nieuwe routewandelgids.

> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay is dan ook op enkele jaren tijd uitgegroeid tot het visitekaartje voor de natuurrijke regio rond Chimay en de valleien van Viroin en Hermeton. Meerdaags wandelen over GRP 124 is bij uitstek dé wijze om dit nationaal park en de wijdere omgeving te verkennen. Op de volgende pagina vertellen we je alles om zelf het beste uit je tocht te halen.

> Met stevige financiële steun van het Parc Naturel Viroin - Hermeton via het fonds 'Forêts d'Ardenne', wordt in augustus 2014 een topografische wandelgids gepubliceerd door de Waalse GR-vereniging, meteen ook de gelegenheid om 'La Grande Traversée' uitgebreid voor te stellen aan de pers. La Grande Traversée is daarmee een feit, klaar om wandelaars te ontvangen. De eerste gidsuitgave was al snel uitgeput. In juli 2016 verscheen al een tweede editie van de wandelgids.

> Naar aanleiding van aanpassing van de GR-routes 12 en 125 werden ook de volgende 5 jaren verscheidene trajectdelen licht gewijzigd om de wandelbeleving te verhogen. In 2020 krijgt de GTFPC als doorlopende wandelroute een volledig eigen witrode bewegwijzering, ook daar waar de trajecten sinds 2017 samenvallen met de inmiddels door geelrode tekens gemarkeerde GRP 125.

> 'Padeningenieur' Maurice Cosyn had voor die uitgewerkte wandelroutes in het Land van Chimay stevig wat hulp van Paul Bradfer, lokaal onderinspecteur van Natuur & Bos. Vooral hij zorgde voor de praktische uitwerking van de lange wandelpaden in deze regio. De toen gevolgde paden verschilden grondig van de huidige wandeltrajecten die worden gevolgd via GRP 124-trajecten.

> De wandelaar beschikte toen al wel over een summiere routebeschrijving en er was bewegwijzering aangebracht. Je kon in een tijd waar de auto nog helemaal geen democratisch vervoermiddel was, bovendien rekenen op een uitgebreid spoornet voor de verplaatsingen in de streek en er waren al hotels. Vandaag is dat spoornet grotendeels ontmandeld, soms dienen de spoorbeddingen nu als (verhard) wandel- en fietstraject.

> Op amper 5 jaar tijd (1935 -1939) realiseerde Cosyn in Wallonië meer dan 1000 km lange wandelpaden. Wandelen was ook razend populair, te verklaren door de invoering van vakantie, verminderende arbeidsduur, de populariteit van het scoutisme en het sterk uitgebouwd openbaar vervoersnet van trein en tram.

"Dankzij de Wandelweg van de Eau Blanche hebben we voor het eerst ook trekkers op bezoek, een soort toeristen die we graag zien komen, omdat ze van natuur houden en de schoonheid van ons landschap naar waarde weten te schatten".

> De oorlog verwoeste veel wandelinfrastructuur, zoals brugjes en bewegwijzering. Ook de paden en bewegwijzering van het Sentier de l'Eau Noire moest na WO II grondig worden hersteld maar Touring Club de Belgique maakte er vrij grondig werk van.

> Na 1955 ging het snel bergaf met de wandelroutestructuur van Touring Club. Lange wandelroutes waren niet 'hot' meer, alle aandacht verschoof naar het opkomend autoverkeer en toerisme met gemotoriseerde verplaatsingen. De wandepaden van Touring Club raakten in verval, de bewegwijzering werd op veel routes niet meer systematisch onderhouden. Uiteindelijk werden ze onwandelbaar omdat bewegwijzering en beschrijving niet meer bestonden. In 1958 werden de TCB-langeafstandspaden opgeheven.

> Toch heeft het initiatief van Maurice Cosyn veel betekend voor de regio. Zo schreef de voorzitter van Toerisme Nismes naar Maurice Cosyn:

> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay (GTFPC), of in het Nederlands: "De Grote Doorsteek van het Woud van het Land van Chimay". Een lang wandelpad (241 km) verdient blijkbaar een lange naam. Dit wandelproject werd in 2014 opengesteld door het projectteam van het Parc Naturel Viroin-Hermeton. De trajecten lopen door de Waalse provincies Namen en Henegouwen, meer bepaald door en boven de valleien van Viroin en Hermeton en door de uitgestrekte bossen in de wijde omgeving rond Chimay en in 'de Laars van Henegouwen'. Sinds 2022 werd een groot deel van deze wandelomgeving erkend als Nationaal Park en wordt het wandelproject opgevolgd vanuit Tourisme Charleroi.
> De wandelroute is als GR-pad gemarkeerd, aanvankelijk met witrode streepjes maar sinds 2024 als uitgebreider Streekpad met geelrode streepjes, onder het nummer GRP 124. De GTFPC loopt vaak voor langere tijd door bos, met name op het westelijk deel. Op het centrale deel wandel je dwars door de kalkband van de Calestienne, je treft er een verscheidenheid aan zeldzame planten en vlinders aan die je nergens anders vindt in België. Het meest oostelijk deel van de route trekt door de wilde vallei van de Hermeton, best een avontuurlijke tocht. De hele GRP 124 Grande Traversee de la Forêt du Pays de Chimay is ook in detail beschreven in een gids.

> La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay was een primeurproject in 2014. Je kon voor het eerst een langeafstandspad in Wallonië legaal bivakkerend afleggen. 9 bivakplaatsen werden hiervoor aangelegd, inmiddels uitgebreid tot 13 bivakzones. Je mag er je trekkerstentje gratis plaatsen voor telkens één nacht. Authentieke natuurbeleving 24 uur op 24. Een trekking dus voor natuurgenieters die weinig comforteisen stellen.

Hoe is dit verslag opgebouwd?
> We stellen op deze pagina kort het wandelproject 'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' voor, schetsen het karakter van de route en de wandelomgeving. Onderaan ook heel wat aandacht over het ontstaan van dit mooi wandelproject.

> Op de pagina wandelinfo zetten we je aan de hand van eigen ervaringen op weg om zelf op stap te gaan, met een pak praktische planningtips. Daarna verkennen we in 9 etappes de Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay meer in detail. We beperken ons hier wel tot de trajecten op het oorspronkelijke gehele zuidelijke deel van GRP 124. De noordelijke uitbreiding Froidchapelle - Walcourt - Lacs de l'Eau d'Heure - Philippeville is vooralsnog niet voorzien van bivakzones en komt in dit verslag niet aan bod. De natuur in het Nationaal Park Entre-Sambre-et-Meuse is zo bijzonder dat we er een extra natuurfotopagina aan besteden.

> Dit is enkel een persoonlijk wandelverslag, voor officiële informatie over La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay kun je vandaag ook terecht bij, La Maison du Tourisme du Pays des Lacs (valt onder Tourisme Charleroi Métropole). Ter plaase kun je ondermeer ook terecht te Nismes bij het Office du Tourisme de Viroinval. Specifiek voor info over het GRP 124-traject en actuele routeaanpassingen die niet in de topogids staan, kun je terecht op de website van Les Sentiers de GR, de Waalse GR-organisatie. Tot slot kun je over alle legale bivakplaatsen langs de wandelroute uitgebreid info vinden op www.bivakzone.be .
> We danken in het bijzonder Corentin Levacq van het Parc Naturel Viroin - Hermeton voor de informatieve begeleiding.