Startpagina > Wandelen > GR IJzer
> De final run langs de IJzer leidt langs de slagvelden van wereldoorlog I. De stilte van de polders en het blote land contrasteert met de erg bloedige geschiedenis van dit stuk Bachten de Kupe. Uit het noorden komt de zilte geur van de zee over de polders aanwaaien. Dit is een volledig vlakke etappe, bijna volledig over asfalt, enkel doorbroken voor een passage door de vogelrijke kreken van Viconia. Een grandioos einde op de pier van Nieuwpoort waar de IJzer vervloeit in het zoute Noordzeewater.

Ja t' is den oorlog da j' hier were vindt
En 't graf van duizend soldaten

Altijd iemands vader altijd iemands kind
Duizend en duizend soldaten

En nog duizend En nog duizend
En nog duizend En nog duizend

(Willem Vermandere - Duizend soldaten)

Als je van ze leven in de Westhoek passeert

Deur regen en noorderwinden

Keert omme den tijd als j' alhier passeert

Den oorlog ga j' hier were vinden.

> Dit monument, een betonnen kapel met bovenop een kruis, stelt een calvarieberg voor. Het is een Belgisch religieus monument dat de doden aan het IJzerfront van WO I herdenkt, een beetje de officiële tegenhanger van de IJzertoren waarvan de schaduw haast tot hier reikt.
> In september 1918 werd de calvarie ingewijd, in aanwezigheid van de toekomstige koning Leopold III en Astrid. Datzelfde jaar vond ook de eerstesteenlegging van de nabijgelegen IJzertoren plaats, hij was vlakbij volop in aanbouw.
> Volgens Willy Moons in het boek 'Van IJzer tot Polder' ontspon zich na afloop van de inhuldiging van de calvarie een merkwaardig gesprek tussen de West-Vlaamse bisschop en de deken van Diksmuide. Die laatste fluisterde de bisschop in het oor "Diene (wijzend met zijn hoofd naar de calvarie) zal er langer staan dan den diene (met zijn hoofd wijzend naar de IJzertoren in aanbouw)." Hij kreeg gelijk, de IJzertoren werd opgeblazen in 1946, alleen verrees hij later in een nog hogere versie...
Dodengang
IJzerspaarbekken te Sint-Joris bij Nieuwpoort
Grote Wacht Noord, Reigersvliet
Pater-monnik Lekeux op 'zijn' toren (glasraam)
GR IJzer loopt tussen de Dodengang en IJzeroever
Martial Lekeux
Onze-Lieve-Vrouwhoekje (Oud-Stuivekenskerke)
> Bij de wandelboom op de grens van Kaaskerke en Diksmuide volgt GR IJzer over 2 km de linkeroever van de IJzer, helaas een redelijk drukke weg, het is wat opletten voor het verkeer. Gelukkig is er een grasstrook langs de linkerzijde van de weg. Na een paar honderd meter kom je aan je linkerzijde voorbij een oorlogsmonument.
> Verder langs de brede asfaltweg tot deze opzettelijk een bocht maakt om een historische oorlogssite te sparen: De Dodengang.
Gerestaureerde dodengang rond 1925 (postkaart)
IJzervlakte onder water in 1915 (postkaart)
> GR IJzer loopt tussen de Dodengang en de IJzer in, vervolgt nog even over een pad om dan weer de weg Diksmuide - Stuivekenskerke te vervoegen. Een paar honderd meter verder ga je dan links over een prettig pad, versterkt met grind, dat bij een bocht de loop van de Reigersvliet volgt richting Oud-Stuivekenskerke.
> Het vlakke polderland ligt op een hoogte van amper 2,5 meter. Een paar bochten verder nader je het kleine Oud-Stuivekenskerke, ook bekend als 'Onze-Lieve-Vrouwhoekje'.
Lege obussen
Hendrik Geeraert
Oeverinrichting van de IJzer te Mannekensvere
Interieur van kapel Onze-Lieve-Vrouwehoekje
> De Belgen nemen stelling achter de spoorwegzate van de lijn Diksmuide – Nieuwpoort (nu een prettig fietspad op 1 km westelijk). Ook Diksmuide is ondertussen onder Duitse bezetting gekomen. Richtpunt voor de Belgische soldaten is een opslagplaats voor petroleum, een plek van waaruit de Duitse vijand een goed overzicht heeft over de posities en van waaruit het Belgische front dan ook voortdurend wordt beschoten door scherpschutters en mortieren. Een poging van het Belgische leger om door stormloop de site van de petroleumtanks te veroveren eindigt in een jammerlijke mislukking waarin veel soldaten onder het Duitse mortiervuur de dood vinden. Er moet een andere oplossing worden gevonden. De olie die oorspronkelijk in de tanks zat werd door de Duitsers in de poldergrachten gedumpt, die daarna in brand werden gestoken.
> Op 18 mei 1915 begint men een naderingsloopgraaf uit te bouwen in de dijk op de linkeroever van de IJzer. Aan een snelheid van zowat 6 meter nieuwe loopgraaf per dag wordt koortsachtig gegraven. Ondertussen wordt ook aan Duitse zijde gegraven naar de Belgen toe. De confrontatie blijft niet uit en met hevig tegenvuur proberen de Duitsers de Belgen alsnog terug te drijven. ’s Nacht herstellen de Belgen de kapotgeschoten stellingen.
> Het gehucht lag middenin de IJzerfrontlinie tijdens de Eerste Wereldoorlog. De oude kerktoren van Stuivekenskerke hier vormde dan ook een vooruitgeschoven uitkijkpost voor de Belgische soldaten. Het dorp Stuivekenskerke dan weer was in handen van de Duitsers. Wandelend langs GR IJzer is het ondertussen wel duidelijk geworden dat elke verhoging in dit 'blote land' als een strategisch punt werd beschouwd.
> In oktober 1918 worden de Duitsers in Europa tot de aftocht gedwongen en op 11 november komt er een wapenstilstand. De meeste oorlogsrelicten werd kort na het beëindigen van de oorlog opgeruimd. De Dodengang wordt echter gevrijwaard hiervan, gezien de heroïsche strijd die is geleverd. In 1924 wordt de Dodengang echter wat ‘verplaatst’ om de oeverversterkingen en scheepvaart op de IJzer weer te verbeteren. Het vergankelijke verdedigingsmateriaal van met zand gevulde jutezakken wordt vervangen door gecementeerde zakken.
> Ondertussen wordt ook naarstig voort gewerkt aan een heel net van bredere loopgraven en er wordt een ‘ruiterschans’ opgericht, een soort fort, opgebouwd uit zandzakken. In de loopgraven wordt zelfs een heus smalspoorlijntje aangelegd om de aanvoer van munitie en materiaal naar de voorposten te vergemakkelijken.
> De Dodengang is een loopgraaf met een biezonder bloedige geschiedenis. Het is een restant van een vorm van oorlogsvoering die zo typisch was voor de Eerste Wereldoorlog (1914 – 1918).
> Opgejaagd door de snel oprukkende Duitse vijand probeerde het Belgische leger om zich in de IJzervlakte te hergroeperen en alsnog te proberen om de Duitse opmars te blokkeren in dit laatste niet veroverde gebied. Door de dijken van de IJzer door te steken worden de polders in de IJzervlakte onder water gezet en kan een snelle overrompeling door de Duitsers aanvankelijk worden gestuit.
> In de loop van 1916 wordt het duidelijk dat beide oorlogsvoerende partijen hier kompleet zijn vastgelopen. De oorlogsvoering wordt minder intens, maar de waakzaamheid verslapt niet. Elders in Europa zien we gelijkaardige stellingoorlogen tegen de Duitse vijand vastlopen op ingegraven posities, zoals in de Argonne (zie GR 14) of de Chemin des Dames (GR 12) in Frankrijk.
> In 1917 worden de soldaten verrast door een nieuw gruwelijk oorlogswapen van de Duitse vijand: Mosterdgas. Een kleverige, verdampende stof die met granaten wordt afgeschoten en brandwonden veroorzaakt, evenals aantasting van de ogen en longen. Bovendien brandt de stof doorheen de gevechtskledij van de soldaten. Dit mosterdgas staat ook bekend als Yperiet (naar de stad Ieper) omdat dit nieuwe chemische wapen voor het eerst massaal in de Westhoek werd gebruikt). De inzet van dit soort gruwelijk oorlogswapen zou in de geschiedenis een triest dieptepunt bereiken tijdens de Vïetnamoorlog (gebruikt door de Amerikanen) en in Iraaks Koerdistan (gebruikt door het Saddam Hoesseinregime). In de loopgraven van de IJzervlakte werden de soldaten uitgerust met gasmaskers.
> De herdenkingskapel die nadien te Oud-Stuivekenskerke werd gebouwd (1926) heeft mooie glasramen rond de oorlogs-thematiek en belgicistische figuren, zoals het Koningshuis en kardinaal Mercier. De kapel werd gewijd aan OLV ter Zege. Uit die periode dateert ook de plaatsnaam 'Onze-Lieve-Vrouwehoekje'. Rond de kapel zijn een aantal zuiltjes geplaatst die de Belgische eenheden vermelden die deelnamen aan de gevechten rond de IJzer. In de oude toren is een oriëntatietafel die strategische punten verduidelijkt. De hele site is een beschermd monument.
> Er wordt in de zomer van 1915 dag en nacht gevochten om elke meter gewonnen terrein te behouden. De oorlogvoerende partijen zitten op slechts enkel tientallen meters van elkaar. Door de vele doden en gewonden die regelmatig vallen wordt naar deze loopgraaf onder de soldaten al vlug gerefereerd als de ‘loopgracht der dood’. Op kaarten van de Belgische militaire staf wordt die benaming sindsdien als ‘Dodengang’ officieel overgenomen. De bewuste plaats van de petroleumtanks is ondertussen door aanhoudend bombardement helemaal tot puin herleidt en wordt zo strategisch waardeloos. Het Belgische leger blaast een stuk IJzerdijk op, zodat de voorposten van beide legers nu door water worden gescheiden.
Poppies of Flanders
> Merkwaardig is het verhaal van de monnik-soldaat Martial Lekeux uit Aarlen. De net ingetreden Fransiscaan nam bij het uitbreken van de oorlog dienst in het Belgische leger. Als luitenant wist hij maandenlang de ruïne van de oude kerktoren als vooruitgeschoven uitkijkpost te gebruiken voor de bijna 1 km meer westelijk gelegen Belgische frontlinie achter de spoorzate. Toen de toren zowat helemaal was kapot geschoten door de Duitsers gebruikte hij de geveltop van de nabijgelegen hoeve. De site van Oud-Stuivekenskerke is iets hoger gelegen dan de omgeving, waardoor ze een eilandje vormde in de onder water gezette polders. De link met de spoorzate was mogelijk door een smalle houten loopbrug over het water. Toen de oorlog rond 1916 helemaal vastliep begon de Belgische genie de site beter te versterken door onder meer in de toren een betonnen bunker te bouwen.
> GR IJzer komt op het door Oud-Stuivekenskerke kronkelend traject ook voorbij een middeleeuwse motte, waarvan enkel nog wat landschapsvormen herkenbaar zijn. Informatieborden vertellen je alles over de lay-out van de 12de eeuwse motte.
> Het is ook leuk om – indien je er de tijd voor hebt – in de vogelkijkhut wat vogels te observeren. Die kijkhut kan eventueel ook dienen voor een picknick bij slecht weer.
> Verder langs de Reigersvliet bereik je 2 km verder het natuurgebied Viconia Kleiputten.
> Even verpozing voor de voeten op de gemaaide graspaden na alweer stevig wat kilometers asfalt.
Viconia natuurreservaat
De site wordt in de jaren ’20 bedreigd door de aanleg van de weg waarover we vanuit Diksmuide wandelden. Door succesvol protest van Touring Club wordt de site ontzien, er ontstond immers na het einde van de oorlog een soort van ‘oorlogstoerisme’. De weg die we vanuit Diksmuide volgden beschrijft hierdoor dus een scherpere bocht ter hoogte van de Dodengang. Pas in 1992 wordt de Dodengang erkend als beschermd monument door het Vlaamse gewest.
> In 1994 wordt het Ministerie van Landsverdediging de verantwoordelijkheid voor het beheer en het onderhoud van de site toegewezen. Dat resulteert ondermeer in de oprichting van een nieuwe ontvangst- en tentoonstellingsruimte, ingehuldigd in 2004. De loopgraven zelf werden in de loop van bijna 100 jaar talloze malen ‘gerestaureerd’. Wat je nu ziet is eigenlijk wat een kunstmatige reconstructie van de Dodengang. Je zigzagt er nu langs muren van gecementeerde zakken over een met grind verhard pad. In realiteit was het allemaal wat ruwer, met modder en beschadigingen van onophoudelijke beschietingen en bombardementen. Oorspronkelijk waren de gangen ook minder diep, amper 70 cm, waardoor de soldaten moesten liggen of kruipen. Hierdoor is het misschien wat moeilijk voor te stellen hoe hard, oncomfortabel en zenuwslopend het verblijf van de soldaten hier 100 jaar geleden moet zijn geweest. Desondanks is de site zeker een bezoek waard. In het bezoekerscentrum krijg je ondermeer een betere kijk op de posities en evoluties tijdens deze stellingenoorlog.
Stuivekenskerke
Schoorbakkehoeve
Tervaete, brug en hoeve 'Vier Uitersten Hof'
> GR IJzer passeert niet langs het centrum van Stuivekenskerke. Dit stille dorp was in 2008 in de running bij de verkiezing van mooiste Vlaams dorp. Helaas stemde SMS'end Vlaanderen echter een ander West-Vlaams dorp naar de finale, De Haan.
> Bij het verlaten van het natuurgebied Viconia draait GR IJzer rechts, over een asfaltwegje op zoek naar de IJzerdijk. Bij de IJzer links tot bij de Tervatebrug. Het houdt niet op, we volgen nog steeds het bloedspoor van Wereldoorlog I.
> Na de oorlog nam Lekeux de pelgrimspij weer op. Touring Club nam ondertussen het voortouw om de oorlogssite te beschermen. Martial Lekeux schreef in de jaren '20 zijn oorlogservaringen in Stuivekenskerke ook neer, boeken die talloze malen werden herdrukt. De ervaringen van 'een monnik' in het heetst van de strijd spraken erg tot de verbeelding, maar hij kreeg ook kritiek als 'vechtende pater' . De fondsen die hij hiermee verzamelde wendde hij aan om ondermeer de oprichting van het calvariemonument van Diksmuide mee te financieren.
> Vlakbij is ook nog een andere oorlogsherinnering. Ook hier was een vooruitgeschoven wachtpost van de Belgen. Tesamen met de toren van Oud-Stuivekenskerke vormde de hoeve Reigersvliet de 'Grand Garde' of 'Grote Wachtpost', waarbij de toren van Oud-Stuivekenskerke Grote Wacht Zuid vormde en de wat hoger gelegen hoeve Reigersvliet Grote Wacht Noord was. Zo'n Grote Wachtpost werd bemand door een infanterie-eenheid en mitrailleurs.
> Het interessante natuurgebeid waar je nu doortrekt, de Viconiakleiputten, zijn uitgegraven voor kleiwinning tussen 1945 en 1979. Er zijn zo een zevental putten gecreëerd, met een maximumdiepte van 3 meter. De klei werd werd met een spoortje afgevoerd naar de IJzerdijk om van daar per schip naar een steenbakkerij in Nieuwpoort te worden gevoerd. Riet overheerst hier duidelijk, in die mate dat het natuurreservaat momenteel maar een beperkte variatie aan planten heeft, met waterminninde planten en zeggesoorten op kop. Door maaien en beperkte aanplanting van streekeigen vegetatie probeert men de variatie in het 30 ha groot natuurgebied wat te verhogen. De rijkdom aan vogelsoorten daarentegen is interessant. In de topografische gids over GR IJzer lees je er alles over.
> Links ligt de Viconiahoeve, ooit nog een kloosterhofstede (van de 12de eeuw tot de Franse Revolutie), nadien boerderij en nu is het een vakantiehoeve.
> Hier bij Tervate werd vreselijk hard gevochten op 22 oktober 1914 en ook nog de volgende dagen. De Duitsers hadden op dit punt, waar de IJzer een brede bocht maakt, het IJzerfront doorbroken en waren door middel van een mobiele brug de IJzer over geraakt. Het Belgische leger organiseerde een massaal tegenoffensief.
De IJzer vanop Schoorbakke-brug
> Het kon niet anders of in dit blote land, zonder bomen of andere beschutting vielen vele doden. Een bataljon van het 1ste Reg Grenadiers ging in stormloop de Duitse vijand te lijf in een rechtstreekse confrontatie. Graaf d'Oultremont, aanvoerder van het bataljon, had bij een eerdere veldslag zijn zwaard gebroken. Hij ging zelf in de voorste linie van zijn troepen de vijand te lijf met... een bezemsteel! De dodenbalans was verschrikkelijk: Van dit 800 man sterke bataljon grenadiers bleven er op het einde van de dag meer dan 500 dood achter in de velden van Tervaete. Ook d'Oultremont overleefde de stormloop niet.
Vladslovaart, onderweg naar hoeve Schoorbakke
> GR IJzer loopt aan de andere kant van de IJzer verder over een brede betonweg, een redelijk oninteressant stuk, de IJzer is verstopt achter een hoge dijk. Na een kruising met een andere weg neemt GR IJzer een kleinere geasfalteerde weg links, die over zowat 3 km de loop van de gekanaliseerde Vladslovaart volgt.
Ten koste van een wel erg zware tol werden de Duitsers weer terug gedreven tot de IJzer, tijdelijk echter, er kwam immers geen troepenversterking voor de grenadiers. De IJzerbocht bij Tervate was na omsingeling door de Duitsers verloren gebied voor de Belgen.
> Kort bij de brug staat nog een monument voor d'Oultremont en zijn troepen, vernieuwd door de familie d'Oultremont in 2001.
> Na maar liefst 20 km over de polders van de gemeente Diksmuide te hebben gewandeld, komen we ongemerkt op het grondgebied van kustgemeente Middelkerke. GR IJzer gaat op de Schoorbakkehoeve af, duidelijk geen 'doening' van een keuterboertje.
> De Schoorbakkehoeve behoorde oorspronkelijk tot de abdij van Veurne. Na de Franse Revolutie kwam de hoeve in handen van verschillende eigenaars. Zoals zowat alle gebouwen in dit deel van de West-Vlaamse Westhoek overleefde ook deze hoeve de Eerste Wereldoorlog niet. Uit de puinen verscheen na 1918 een nieuwe hoeve.
> Sinds 1971 heeft de Schoorbakkehoeve vooral een recreatieve functie: Seminaries, gastronomische weekends, hotel, restaurant. Om hier te verblijven moet je niet op een euro zien, maar je krijgt er wel een mooi verblijfskader en een verzorgde service voor in de plaats. Rundsvlees op je bord komt uit 'eigen kweek', er worden hier koeien van het Limousin-ras opgefokt.
> Je kan in de buurt van de Schoorbakkehoeve op 2 wijzen rond de gebouwen wandelen, de passage in wijzerzin is de leukste. We bereiken weer de IJzer, ondertussen wel erg breed geworden. De resterende 12 km van GR IJzer zullen we de IJzeroever niet meer loslaten.
> Op deze plaats kon je eeuwenlang per 'bak' (overzet) van het dorpje Schore naar Pervijze, vandaar dus de plaatsnaam. Logisch ook dat er zich rond deze verkeershindernis een woonkern met herbergen ontwikkelde. Vanaf half 18de eeuw werd de 'bakke' vervangen door een 'brugge'. Tijdens WO I viel Schoorbakke, net zoals Tervaete, in handen van de Duitse vijand die er een verdediginglinie uitbouwden. Tijdens het interbellum profiteerde het kleine gehucht mee van het opkomende kust- en oorlogstoerisme: Flink wat cafés caterden voor de passerende toeristen. Van die cafés zijn er enkel nog een paar over aan de andere oever van de IJzer, richting Pervijze.
> GR IJzer steekt de brug bij Schoorbakke niet over maar neemt het jaagpad richting Nieuwpoort. Behalve wat fietsers is het hier even rustig als de snelheid waarmee de brede IJzer naar de Noordzee vloeit. In de polders rechts pieken de kerktorens van Schore, Sint-Pieters-Kapelle en Mannekensvere.
> Een eind voorbij verblijfshoeve IJzerweelde passeer je een picknickplaats. Hier is ook een project rond oeverherinrichting gerealiseerd. Een gedeeltelijk met riet begroeide kreek biedt vogels, vissen, reptielen en insekten de kans om hier te paaien of te broeden.
> 4 km na Schoorbakke komt de Uniebrug in zicht (café, kamers). GR IJzer steekt de brug over om aan de andere oever verder te lopen, we komen hier ook op het grondgebied van de gemeente Nieuwpoort. Alweer een (eerder lelijk) oorlogmonument, ditmaal voor het 7de LinieReg waarvan hier in de omgeving bijna 1000 soldaten sneuvelden in oktober 1914!
> Het autogeraas in de omgeving is afkomstig van de E40 die we even later onder lopen. Kort na de passage onder de E40 krijgen we na bijna 20 km asfalt nog eens een echt paadje onder de voeten. GR IJzer verlaat hier immers bij een veerooster het jaagpad voor een paadje langs de kreken tussen het asfalt en de IJzer. Ik vermoed dat dit krekengebied is ontstaan door de aanleg van een talud voor de E40. Het draait een kilometer verder weer het jaagpad op, dat kort daarna langs een groot waterspaarbekken op de IJzer loopt. Links, net voorbij Sint-Joris ligt de enorme camping Kompas van Nieuwpoort. GR IJzer verlaat nog even het asfaltstreepje om een strookje gras te nemen tussen een kreek en de IJzer om dan wat verder Nieuwpoort te bereiken.
Nieuwpoort: Noordzeeboei, IJzer-infohut en wapenschild
> Vooraleer de stad te betreden moet je eerst erg kort na elkaar een aantal bruggen over die kreken, afwateringsbeken en vaarten overbruggen, allemaal samenvloeiend in de IJzer, die nu zelf wel erg dicht bij haar monding is gekomen.
> Dit pad loopt nu echt ten einde als je ter hoogte van de aaneengeritste appartementenrij van Nieuwpoort-Bad komt. Zo komen we op het punt waar de IJzer vervloeit in de Noordzee.
> Tijd om na 103 km de voeten af te koelen in het golvende zeewater, te crashen op het strand van Nieuwpoort of om de wereld van het massatoerisme et observeren, paraderend in bloot vlees en schaars textiel in schreeuwerige kleuren.
> Misschien is het leuker om net zoals 'De Godin van de Wind', een beeld van Antoon Luyckx, over de eindeloze zee te turen.
Albert I-monument
> Merkwaardig deze toevloed van kanalen en rivieren. 'De Ganzenpoot' heet dit geheel van sluizen, stuwen en bruggen die een gecontroleerde waterafvoer, evenals scheepvaart, mogelijk maken. De waterdoor-stroom wordt bijgestuurd naargelang het getijde. Straks krijg je een mooi zicht over het hele complex. De belangrijkste waterverbinding buiten de IJzer zelf is het kanaal Plassendale (20 km lange verbinding tussen het kanaal Brugge – Oostende en de IJzer). Hier ook zetten de Belgen tijdens de Eerste Wereldoorlog na zware verliezen rond de IJzer hun ultieme wapen in: De onderwaterzetting van de IJzervlakte eind oktober 1914. Karel Cogghe (sluismeester uit Veurne) en Hendrik Geeraert (schipper) zijn de helden die de Duitse opmars blokkeren en het laatste stukje België hierdoor voor de volgende jaren kunnen veilig stellen van bezetting. Het hele verhaal kan je in de topografische gids over GR IJzer lezen, het zou zo het scenario kunnen vormen van een spannende oorlogsfilm.
> Hier ook bij de Ganzenpoot komt GR 5A / E2 vanuit Oostende bij GR IJzer, tesamen zullen ze hetzelfde traject volgen tot het Noordzeestrand.
> Na alle sluizen en stuwen van de Ganzenpoot kom je bij het bekende monument voor koning Albert I.
> Het is een eerbetoon aan deze Belgische koning, die bij een klim op oeverrotsen van de Maas, nabij Marche-les-Dames, met een val om het leven kwam in 1934. Het monument in Nieuwpoort staat niet toevallig hier. Het moest ergens in de IJzervlakte komen en waar kon dat beter dan hier bij de Ganzenpoot die bij de verdediging van het laatste stuk Belgisch territorium van zo'n belang is geweest. Albert I had een tijdlang zijn militair hoofdkwartier in Veurne. De bouw van het monument was op initiatief van patriottische oudstrijdersverenigingen. De kring-vormige zuilengalerij werd gebouwd in baksteen gemaakt uit langs de IJzer gewonnen klei. De roestvlekken in deze moddersteen zijn afkomstig van granaatscherven die zijn meegebakken in de steen. Middenin staat een fiere Albert te paard, die het Belgische leger leidt. Dit monument is tegelijk ook nogmaals een eerbetoon aan de duizenden soldaten die hier sneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het is mogelijk om tot op de bovenste kring te gaan, over een wandelgang heb je er een panoramisch zicht over de IJzermonding en Nieuwpoort.
> GR IJzer loopt rond het monument en gaat via de Koninklijke Baan de IJzer over. Je hebt hier een mooi totaaloverzicht over het Ganzenpoot waterbeheercomplex. In 2008 lag zowat het hele traject dat GR IJzer volgt tot aan de IJzermonding open voor grote openbare werken. Padmarkering wordt wellicht bij het beëindigen van deze werken wat aangepast, maar het routeverloop van de laatste kilometers over GR IJzer ligt eigenlijk voor de hand: Je blijft de hele tijd kort bij de linkeroever van de IJzer.
> Nieuwpoort werd gebouwd in de 12de eeuw, op polders en duinen die gewonnen waren op de zee door indijking. Voordien bestond dit gebied uit schorren die bij hoogtij onder water kwamen. 'Neo Portus' groeide snel uit tot een stad. Water zou altijd de sleutel blijven tot het succes van het bloeiend kuststadje. Ook de IJzer had haar definitieve bedding gekregen door de indijking. Nabij Nieuwpoort bereikt ze haar estuariummonding in de Noordzee. In latere eeuwen werden toevoerkanalen gegraven, zoals de vaarten die bij de Ganzenpoot uitmonden. Dit sluizen- en stuwencomplex werd in gebruik genomen in 1876, om scheepvaart te vergemakkelijken en het hinterland beter te beschermen tegen getijdenwerking en overstroming.
> Welvarend Nieuwpoort met zijn bedrijvige haven lag ook meermaals onder vuur in de middeleeuwen. In 1600 vond er in de duinen slag plaats waarbij de Nederlanden het Spaanse leger van Albrecht versloegen. Toch konden ze Nieuwpoort niet innemen. Gelegen op de frontlinie ontsnapte ook Nieuwpoort niet aan het geweld van WO I. Oa de kerk werd in 1914 volledig verwoest, maar de stad bleef in Belgisch bezit.
> Behalve de visserij bracht in de 20ste eeuw ook het toerisme grote welvaart. Nieuwpoort-Bad (ook wel Nieuwpoort-aan-Zee genoemd) kende een ongebreidelde woningbouw van villa's en een lelijke 'atlantic wall' aan appartementen. Nieuwpoort heeft een toeristische dienst waar je terecht kan voor meer gedetailleerde informatie.
> We zijn in de visserhaven van Nieuwpoort aangekomen. Links liggen aanlokkelijke restaurantjes die vis en schaaldieren aanbieden, afkomstige uit de veilinghallen vlakbij. Of je kan natuurlijk ook zelf rechtstreeks vis aankopen hier. Verser kan moeilijk. De topografische gids over GR IJzer sluit af met een recept voor Nieuwpoortse Noordzeevissoep. Hier kan je al je ingrediënten bijeen sprokkelen voor dit feestelijke toetje bij het einde van de 103 km lange tocht. Of misschien wacht je er nog beter mee, want er zijn nog 3 prettige slenterkilometers te gaan vooraleer de route definitief ten einde is.
> GR IJzer loopt bij de vismijn langs de gekasseide kade, waar meestal wel wat bedrijvigheid is. Je volgt verder de loop van de IJzer en komt langs de laatste infohut over de IJzer (picknickbanken). Verderop is de Eurojachthaven. Er is hier plaats voor maar liefst 2000 plezierjachten. Enkele winkels op de kade cateren voor deze gemeenschap.
> Voor jou loopt nu een lange voetgangerspromenade langs de IJzermonding. Aan de overkant van de IJzer is een enorm slikken- en schorrengebied, gelukkig beschermd tegen meer bouwwoede met de status van natuurreservaat. Dit gebied is te bereiken met een voetgangersferry. Zie voor een wandeling door dit gebied ook bij het dagstappersvoorstel in de topografische gids over GR IJzer.
> Links loopt GR 5A / E2 verder, naar De Panne en nog veel verder: Nice aan de Côte d'Azur. Voorlopig hebben we voldoende met de Noordzeekust. Het is even genoeg geweest. Niks mooier dan GR IJzer af te sluiten op de eerste warme lentedag met een een korte slentertocht bij zonsondergang over het staketsel tot bij de vuurtoren, lichtpunt voor de zeevissers naar de IJzermonding, orgelpunt voor mijn IJzertocht.
Eurojachthaven
IJzermonding

Luist'rend naar de nacht die in het duister hijgt

Word ik een kuil vol dromen verglijdend langs de tijd

Ik hoor rivieren stromen en zingen van tederheid

Want golvend als het water ligt mijn land aan de zee

Ze neemt papieren bootjes al dansend met zich mee

Die ik als knaap liet varen, beladen met een droom

Maar die nooit wederkwamen zij bleven enkel droom

'De Godin van de Wind', dit beeld werd inmiddels naar het Mauritspark verplaatst.

 

 

 

 

 

 

 

 

IJzer: Bron tot monding te voet