Doysbroek

> Er werd naar gestreefd om de natuur hier weer te vernatten als natuurlijk overstromingsgebied en door het graven van poelen voor met name de kamsalamander, lokaal ook bekend als 'de Getedraak'. Meer variatie komt er ook door het niet heraanplanten van populieren, de aanleg van bloemrijke hooilanden, onderhoud van houtkanten en de spontane groei van rietruigten.

> Tijdens de eerste dagen van WO I gingen de Duitsers wild te keer in Helen. Zeven burgers werden vermoord en de pastorie met een schat aan historische documenten ging in vlammen op. Dat wreed geweld gebeurde wellicht in de nasleep van de Slag bij Orsmaal vlakbij, waar de Duitsers onverwacht veel tegenstand van het Belgische leger hadden gekregen. De Sint-Laurentiuskerk van Helen is vaak open voor bezoek, het gebouw is 16de - 18de eeuws, evenals een aantal religieuze stukken in de kerk.

> Deze keer zijn we in de vallei van de Kleine Gete beland. 150 meter voorbij de molen gaan we rechts een betonbaantje op door de vallei van de Kleine Gete. Eliksem is een op en top Brabants dorpje , inclusief Brabantse trekpaarden. Op een kruising naar rechts en op de splitsing de Eeuwfeestlaan in over de brug op de Kleine Gete en dan rechtdoor. Onderweg komen we regelmatig langs rustbanken.
> Zo belanden we snel in het volgende dorp, Ezemaal. We gaan er links verder. Bij de Kleine Gete gaan we bij een huis rechts een breed graspad op. Een mooi traject langs de Kleine Gete.

> Terug in Zoutleeuw wandel ik ter hoogte van het stadhuis rechts de Ridderstraat in, die naar een pleintje loopt waar vroeger de begijnhofkerk stond. Enkel een gerestaureerde muur herinnert er nog aan de in 1977 afgebroken gebouwen, de kerkvloer is nu vervangen door een petanqueplein.
> Bij de picknickbank staat ook een oude GR-wandelwijzer. We gaan links de Koepoortstraat in en zo zijn we alweer het historische centrum van Zoutleeuw uit. GR 128 loopt voorbij de heringerichte plek waar ooit de Koepoort stond, een van de oude stadspoorten van Zoutleeuw.

> We wandelen Helen weer uit over een brede asfaltweg die de naam draagt van Jan van Heelu. Ter hoogte van een paar vierkantshoeven gaat het verder rechtdoor, ditmaal over de Galerijstraat. Waar deze weg naar links bocht, verlaten we hem en wandelen we rechtuit een betonweg op (Moesbeekstraat). Deze kronkelt wat, bij een splitsing van wegen gaan we rechts, we lopen nu langs de rand van een bos.
> Uiteindelijk mondt onze weg uit op een paadje dat is afgelijnd met witrode paaltjes. Kan niet anders dan een GR-pad zijn! Het slingert verderop langs een rij haagbeuk en zo komen we weer bij de fruitspoorlijn. We volgen ze ditmaal links, langs een fruitboomgaard en verder helemaal tot in het dorp Drieslinter. Onderweg steken we de Grote Gete over en loopt de voormalig spoorlijn langs een gebied dat vandaag door Natuurpunt wordt beheerd, het Viskot en Doysbroek.

> Rechtdoor gaat het verder over kassei en voorbij een Sint-Rochuskapelletje komen we dadelijk bij de splitsing tussen de hoofdroute van GR 128 en een variant traject dat via de stad Sint-Truiden loopt. Streek-GR Hageland blijft op dit punt de GR 128-hoofdroute volgen, we gaan dus niet links of rechts de voormalige fruitspoorlijn volgen (nu een wandel- en fietspad).

> We zullen nog een paar kilometer over de mooie kasseiweg wandelen. Achter ons hebben we nog een zicht over de stad Zoutleeuw, ook vanuit deze zijde gezien steekt de grote kerk van Zoutleeuw boven alle stadsgebouwen uit.

> De beschermde kasseiweg draait in een grote bocht naar Helen-Bos toe. Als we de Kleine Gete over zijn komen we ook op asfalt terecht. Nabij het kruispunt kan je ook even tot bij de kerk (eerder een kapel) van Helen wandelen. Ze is gewijd aan Sint-Laurentius.

> Uiteindelijk arriveren we - nadat er nog een andere ex-spoorlijn is bijgekomen - bij het voormalige stationnetje van Drieslinter. De Compostelaroute Via Monastica heeft hier trouwens ook ons wandeltraject vervoegt. Bij een verkeersweg gaat het rechtdoor tot bij de oude stationssite, nu mooi heringericht als trefpunt voor wandelaars en fietsers, er is zelfs een fietsherstelplaats.
> Het is net voor tienen en over een paar minuten opent het gezellige café Spoorlijn 23 (vroeger De Smidse). Tijd voor een koffie, je kan hier ook het gastenboek van GR 128 Vlaanderenroute tekenen of genieten van een dessert. Helaas sloot dit café in oktober 2014. Gelukkig zijn er verderop in het dorp nog een paar cafés.

> Op de voormalige stationssite splitst de verdwenen spoorlijn nogmaals in twee. We houden de rechtertak aan en verderop door Drieslinter veranderen we nog enkele keren van weg of pad. Doel is de kerk van Drieslinter, die in ons gezichtsveld ligt. GR 128 (Streek-GR Hageland) leidt ons weer het dorp uit via de Molenstraat. Bij het dorpseinde nemen we op de V-splitsing rechtsvoor om kort daarna de gekanaliseerde Grote Gete over te steken en rechts te gaan. Net tevoren kan je links ook nog het oude rad zien van de 18de eeuwse watermolen van Drieslinter, ook bekend als de Geensmolen. Binnenin zou het technische uitrusting nog prima bewaard zijn, probleem voor heringebruikstelling is dat het watertoevoerkanaal voor het rad werd gedempt in de jaren '70.
> De Getedijk op en dan even opletten. Sinds 2013 is er immers een aanzienlijke wijziging in het traject van GR 128 (en dus ook voor Streek-GR Hageland). Je kan deze grote wijziging downloaden van de GR-website. We gaan nu niet meer dadelijk links maar blijven over meer dan 1 km op de dijk van de Grote Gete. De oude route via de Hokstraat, was anders ook een mooi traject.

> Het dijkpad loopt langs een mooi behouden vochtig gebied van bospercelen en weiden. Je komt langs een metalen brug over de Grote Gete, sinds 2016 bekend als de plaatselijke "Liefdesbrug", waar verliefden door een hangslot te bevestigen hun liefde verklaren aan elkaar! Het verhaal van "de Hagelandse Pont des Arts" begon met één anoniem hangslot aan de brug. Via de media werd door 'curieuzeneuzen' een oproep gedaan voor de twee om zich kenbaar te maken. Het slot bleek van Brett en Andreas te zijn, toen 18 en 19 jaar. Sindsdien kreeg hangen er meer en meer sloten...

> Indien je gebruik wil maken van Bivakzone Getedraak, wijk dan hier af van Streek-GR Hageland, steek de brug over en volg over 700 meter de knooppuntbordjes richting knooppunt 138 tot bij de Kamsalamanderhut, waar op 100 meter ook de bivakzone ligt.
> Op Streek-GR Hageland steken we niet de ijzeren brug over maar blijven we het aangename pad langs de Grote Gete volgen. De natuur in de omgeving, grotendeels in beheer door Natuurpunt, dient ook als uitbreidingsgebeid voor overstromingen van de Grote Gete. Na 1,3 km verlaten we de Grote Getedijk voor een gebetonneerd pad links, dat even later langs het natuurgebied Doysbroek loopt. Het is eigendom van Natuurpunt.

> Na 500 meter gaan we weer rechts. De omgeving verloor in de jaren '90 heel wat kleine landschapselementen als gevolg van ruilverkavelingen voor grotere akkers. Ook de betonnen veldwegen hier zijn daar het gevolg van. We wandelen nu 1 kilometer over zo'n gebetonneerde veldweg om dan een graspad links te nemen, tesamen met het lokale Alvermannenpad.

> Het gaat richting 19de eeuwse kasteel van Wommersom maar we gaan aan de bosrand van het kasteeldomein 't Serclaes rechts. Dat pad komt na een paar bochten uit bij een Mariakapel uit 1855, opgericht door de familie 't Serclaes en gelegen aan de gebetonneerde Melkwezerstraat (picknickbank). We gaan er links en nemen niet veel verder een ander betonbaantje naar rechts. Het loopt tussen akkers en voorbij een landbouwbedrijf tot op de verkeersweg tussen Wommersom en Melkwezer. We volgen die weg naar links tot we rechts kunnen afslaan in een kasseiwegje. Dat stijgt gradueel langs bosranden naar open akkerlandschap, waar het op een T-kruising bij de Negenbunderweg komt, eveneens een kasseiweg. We volgen die naar rechts, laten verderop een weg rechts liggen en vervolgen tot bij de Kapellekesboom met rustbank.

> Op dit punt komen we weer op het oude tracé van GR 128 (of Streek-GR Hageland). Wil je in Wommersom zijn (winkels) dan kan je eventueel hier naar rechts gaan. Streek-GR Hageland vervolgt echter rechtdoor. Eerst even hier de middagpicknick genomen. Rechtdoor blijft de Negenbunderweg nog even gekasseid. Verderop werd er beton over gekapt.

Spoorlijnen 22 en 23

> Spoorlijn 23 stond ook bekend als de fruitspoorlijn omdat er - dwars door de fruitstreek - nogal wat fruitvrachten over werden vervoerd die een bestemming vonden naar stroopfabrieken. Lijn 23 liep van Drieslinter over Sint-Truiden naar Tongeren. Lijn 22 liep tussen Diest en Tienen en sloot te Drieslinter aan op spoorlijn 23. Lijn 23 was dus eigenlijk een aftakking te Drieslinter van lijn 22, maar wel een aftakking van maar liefst 33 kilometers.
> Beide spoortrajecten werden opengesteld in 1878 en sloten ook in dezelfde periode voor personenverkeer, rond 1957. Goederenvervoer ging nog jaren door, maar vanaf 1965 en over vele jaren verspreid, werden delen van de spoorlijnen gesloten en opgebroken. Tegen het begin van de 21ste eeuw was het helemaal gedaan. Voor het overgrote deel zijn de spoorlijnen nu omgevormd tot recreatieve fiets- en wandelpaden. Vooral tijdens de bloesemperiode van de fruitbomen is het bijzonder aangenaam vertoeven op de oude spoorlijnen.

> In de 16de en 17de eeuw was er een tijdlang scheepvaart op de Grote Gete. Vooral de stad Tienen was hiervoor vragende partij. Zoutleeuw zag die concurrentie met zijn eigen scheepvaart op de Kleine Gete niet zitten. Lang heeft de scheepvaart op de Grote Gete niet geduurd, oorlogen en andere gezagdragers beslisten er anders over.
> Het huidige waterbeleid is er op gericht om de Grote Gete weer semi-natuurlijke overstromingsgebieden te geven in het kader van vertraagde waterafvoer bij hoge waterstanden. Daarvoor is ondermeer het gebied voorzien waarlangs we voorbij Drieslinter wandelen.

Grote Gete

> Het brongebied van de Grote Gete ligt op een hoogte rond 160 meter, in de buurt van Perwez, een dorp in Waals-Brabant. Vandaaruit gaat het noordelijk naar Geldenaken en Hoegaarden. Het centrum van Tienen ontwikkelde zich rond de Grote Gete, die zich dan een loop zoekt door het stukje Hageland waar we nu wandelen. Bij Budingen vormt de Grote Gete dan tesamen met de Kleine één Gete, die via Geetbets en Halen dan in de Demer vloeit. De Grote Gete is ongeveer 50 km lang, tot de monding in de Demer kan je daar nog 12 km bijtellen.

> Verderop draait de Kleine Gete weg van ons pad en we lopen recht naar de spoorlijn Leuven - Luik toe. Net voor het spoortalud draaien we 90° naar rechts. Hier kan het pad nogal drassig zijn. Het graspad leidt ons tot bij de tunnel onder de spoorlijn. Rechtdoor ligt op 250 meter het station van Ezemaal maar we gaan links onder de spoorlijn en langs café Macarena.
> Hier verlaat GR 128 (Streek-GR Hageland) tijdelijk Vlaanderen voor een korte uitstap in Waals-Brabant. Bij de grote Sint-Jobskapel (uit 1707) gaan we links een grensweg op, de Ardevoordestraat. Niet op het GR-traject maar tegenover de Ardevoordestraat vertrekt een diepe holle weg. Die geklasseerde holle weg staat bekend als de weg van Longa (naar de naam van een opgehangen misdadiger) en is onderdeel van de oude Romeinse heerweg tussen Tienen en Tongeren. Het bleef een belangrijke verkeersweg in de middeleeuwen en vormt vandaag de grenslijn tussen Vlaanderen en Wallonië.
> Verderop gaat het rechts om dan een tijdje langs de Seypebeek te wandelen, waarbij we onderweg de Rue de la Station kruisen. Dan volgen we een betongwegel die uitkomt op de Rue Neerdael waar we rechts gaan (links is nog een kapel met rustbank). Ter hoogte van een vierkantshoeve nemen we links weer een buurtpad langs een haag. In het verlengde daarvan lopen we tussen tuinafsluitingen. Op het einde de straat oversteken en rechtdoor over een pad langs het atelier van een steenkapper. Er volgen nu weer wat snelle links-rechtspadwissels over wegen en meer buurtpaden. Uiteindelijk komen we uit op de hoofdweg door Neerheylissem, niet ver van de mooie zandstenen kerk van Neerheylissem. Café.

De Koningsmolen
> Dit molencomplex heeft een geschiedenis die zelfs terug gaat tot minstens de 13de eeuw. Het was eeuwenlang een banmolen voor het malen van graan afkomstig uit de omliggende dorpen. De huidige gebouwen werden in 1710 opgetrokken. Nadien groeide de site rond de Koningsmolen in de 19de eeuw uit tot een heuse industrieel-ambachtelijke nederzetting met ondermeer brouwerij, chicorei- en margarinefabriek. Alles dankzij de waterenergievoorziening. Ook op de andere oever stond een watermolen.
> In 1958 werd het molenwerk buiten bedrijf gesteld. Rond de millenniumwisseling werd er hoeve- en verblijfstoerisme uitgebouwd. De huidige eigenaars maken er sinds 2007 een co-creatief project van met woon- en leefunits, een soort dorp in het dorp. Daarbij zal ook de watermolen zijn functie van energieleverancier weer opnemen.

Helen

> Dit is naar alle waarschijnlijkheid het dorpje van Jan van Heelu, de middeleeuwse kroniekschrijver die ondermeer de Slag bij Woeringen (1288) beschreef in zijn geschriften over het hertogdom Brabant. De vermelding van Helen in een 9de eeuwse tekst wijst er op dat het kleine Helen een stokoude nederzetting is. Toch bleef het dorpje altijd in de schaduw van Zoutleeuw, waartoe het verscheidene eeuwen lang behoorde.

> Van de Franse Revolutie tot 1970 vormde Helen tesamen met het dorpje Bos (waar we tijdens de vorige etappe langs wandelden) een aparte gemeente, daarna fuseerde het weer met Zoutleeuw. In 1741 werd Helen ook een parochie, deze werd in 2014 opgeheven en samengevoegd bij de parochie Sint-Leonardus van Zoutleeuw.
> Dat Helen zo dicht bij de versterkte stad Zoutleeuw was gelegen had zo zijn voordelen maar zeker ook nadelen. Oprukkende en plunderende legers gingen in de geschiedenis een paar maal bijzonder hard te keer in Helen, met name in de 16de en 17de eeuw.

Kleine Gete
> Net zoals de Grote Gete ontspringt de Kleine Gete in Waals-Brabant, meer bepaald in de buurt van het dorp Folx-les-Caves. Met een lengte van ongeveer 35 kilometer is de rivier ook beduidend minder lang dan de Grote Gete. Via Hélécine komt de Kleine Gete Vlaanderen binnen. Het enige stadje waar ze door loopt is Zoutleeuw, waar we deze etappe startten. Zoutleeuw heeft trouwens een groot deel van zijn middeleeuwse bloei te danken aan de vroegere bevaarbaarheid van de Kleine Gete stroomafwaarts van de stad. Te Budingen vervoegt de Grote Gete de Kleine om 12 km verderop, bij Halen, in de Demer te vloeien.

> We kruisen de hoofdstraat en steken de Kleine Gete nogmaals over. Op een T-kruising naar rechts. Deze Rue de la Vieille Cense volgen we nu een tijd. Voorbij de terreinen van een houtverwerkingsbedrijf gaan we op een T naar links en 100 meter verder naar rechts een betonpad op dat naar de bosrand van het domein van Hélécine leidt. In het domein lopen we door bos tot bij de vijvers van het voormalige abdijpark. Opletten voor de wat gelijkende padmarkering van de Tour du Brabant Wallon. We komen langs de GR-wandelwijzer, waar ook een GR 579-verbinding vertrekt naar Orp-le-Petit. Eindigen doen we uiteindelijk bij de paleisachtige gebouwen van de voormalige abdij van Heilissem.

> Zo, daarmee zit er weer een etappe van Streek-GR Hageland op, ze eindigt vreemd genoeg in een hoekje Wallonië. Tijdens de volgende etappe wandelen we weerom door Vlaams-Brabant, richting Leuven.

Neerheylissem
> Tot 1963 (vastlegging van de taalgrens), behoorde Neerheylissem, evenals Opheylissem tot het arrondissement Leuven en dus tot Vlaanderen. Met het opsplitsen van de tweetalige provincie Brabant verschoven deze dorpen in 1995 definitief naar Waals grondgebied. Dit van oorsprong Vlaamse dorp was al sterk aan verfransing onderhevig vanaf de 18de eeuw, onder invloed van de abten van de abdij waar we straks onze etappe eindigen. De aanleg in 1908 van een tramverbinding naar Geldenaken versterkte die verfransingsdruk nog tijdens de 20st eeuw.
> De zandstenen Sint-Sulpitiuskerk is van oorspong 12de eeuws, romaans dus. De toren werd begin 17de eeuw heropgebouwd.

Hélécine
> Het uitzicht van het vroegere abdijcomplex straalt de onmetelijke rijkdom uit die de paters Norbertijnen eind 18de eeuw hadden vergaard. Sinds de 12de eeuw hadden ze hier een abdij die door Norbertijnen van Floreffe was gesticht. Ze beschikten over honderden hectaren landbouwgrond, evenals molens en cijnshoeven. In de 16de en 17de eeuw hadden ze het soms zwaar te verduren als vreemde legers plunderden en brandden. Ze moesten zelfs enkele malen vluchten. De relatief rustige 18de eeuw was voor de abdijgemeenschap een gouden tijd. Ze kochten veel meer landbouwgrond op, tot 2800 hectaren land en 14 kwadraathoeven hadden ze in hun bezit. In 1768 lieten ze met hun rijkdom volledig nieuwe abdijgebouwen optrekken. Architect Laurent-Benoît Dewez ontwierp de huidige gebouwen in een klassieke stijl, waarbij vooral de oorspronkelijk 40 meter hoge koepel opvalt. Hij bedekte het kerkschip van de abdij. Lang hebben de Norbertijnen er niet in verbleven.
> Met de Franse Revolutie kwam een einde aan de rijkdom van de abdijen en 'het ancien régime'. De paters moesten in 1796 vluchten en hun eigendommen werden verbeurd verklaard. Ze worden verkocht aan een industrieel die er een spinnerij en textielfabriek van maakt. In 1821 is er een aardappelstokerij gevestigd, gevolgd door een suikerraffinaderij. Nogal wat bijgebouwen van de vleugels worden alweer afgebroken in die periode. Bijna enkel het centrale gebouw blijft nog over. Nieuwe eigenaars laten dat hoofdgebouw in 1870 ombouwen tot woonkasteel. Hierbij wordt de grote koepel met 7 meter verlaagd en verkrijgt die zo het huidige afgeplatte uitzicht.
> In 1962 stelt de familie d'Oultremont het kasteel van Heilissem ter beschikking aan de provincie Waals-Brabant. De gebouwen worden nu gebruikt voor seminaries en recepties of galadiners. Er is tevens een restaurant en feestzaal. Het park van 28 hectaren is vrij toegankelijk en omvat oa een minigolf, beeldentuin, visvijver en arboretum.

> Hoog over de velden draait de weg in een brede bocht naar links, waar de drukke verkeersweg Tienen - Sint-Truiden loopt. Bij een tankstation (drankautomaat) steken we de weg voorzichtig over en bij het bushokje lopen we de stijgende Tombeweg op.
> We zijn nu 100 km ver op GR Hageland. Deze smalle straat stijgt nog wat verder om ter hoogte van een hoogspanningspyloon de voormalige Romeinse heerbaan te kruisen. Was op deze plaats ook de tumulus gelegen, waarnaar de straatnaam Tombeweg verwijst? Op dit punt is het nog 10 kilometer tot Opheylissem, het eindpunt van onze etappe.
> We steken de voormalige heerweg over en lopen pal zuidelijk verder richting Eliksem. De betonweg daalt wat naar een grotere weg die we naar rechts volgen om vlak voor het dorpscentrum links te gaan, langs de watermolen van Eliskem.