> In Condé-sur-Marne zijn een bakker en een café. Het plaatsje ligt op een kruispunt van 5 wegen en 2 kanalen. Toch is het een klein dorp. Gisteren liepen we langs het verbindingskanaal tussen Marne en Aisne. Vandaag de hele dag langs het lateraal kanaal van de Marne.
> Het wordt weer bloedheet vandaag, een temperatuur die vlot over 30° gaat. Na een km wordt het kanaal langs de Marne afgelijnd met pijnbomen. Tussen km 3,5 en 4,7 is er een schitterende rij knoestige platanen, stuk voor stuk echte monumenten.

> GR654 is een 684 km lange GR. Die werd eind jaren '90 gecreëerd om aan de vraag naar een noordelijke aanlooproute (voornamelijk voor Belgische en Nederlandse pelgrims) naar de historische wegen voor Compostela te voldoen. Ondanks het feit dat GR654 een aantal plaatsen aandoet waar nog sporen van de middeleeuwse pelgrimstocht aanwezig zijn (Namen, Reims, Lentilles,...) wandel je niet echt over een historische route. Dit is gewoon een combinatie van al bestaande GR-trajecten die een aangenaam wandeltraject vormen om tot in Vézelay of Midden-Frankrijk te geraken, van waar historisch meer gegronde Santiagowegen kunnen worden gevolgd. Voor het creëren van GR654 vond de noordelijke pelgrim zijn weg door ofwel GR12 ofwel GR14 (door de Argonne) te volgen en via een combinatie aan andere paden Parijs of Vézelay te bereiken.

> Het pad loopt nu door een schaduwrijk bebost stuk.
! De muggen waren hier ’s zomers erg agressief, onderweg ook biezonder oppassen voor teken als je over wat overgroeide stukken loopt. Na de doortocht door dit vochtig bos over een gedeeltelijk overgroeid pad met opgeschoten grassen bleken verscheidene teken zich te hebben vast gebeten in mij. Ik zou mij dit stuk nog lang geheugen. Enkele weken later bleek ik het begin van de ziekte van Lyme te ontwikkelen. Een grote donkere vlek deinde uit op mijn been. Dankzij tijdige medicatie was ik snel verlost van deze sluipende ziekte.
> Het landschap opent zich weer en zo wordt Juvigny bereikt (km 6,5). Even op de asfaltweg maar aan de ingang van het dorp verlaat GR14 alweer het langgerekte dorp door een weg rechts te volgen.

> De geschiedenis van Châlons-en-Champagne gaat terug tot het Gallische tijdvak. De stad is altijd wat ondergeschikt geweest aan Reims, met uitzondering van een korte periode in de 16de eeuw toen Châlons tijdens de godsdienstoorlogen in tegenstelling tot andere grote steden trouw bleef aan het koninklijke gezag. Bij de departementale bestuursindeling van Frankrijk na de Franse Revolutie werd Châlons hoofdstad van het departement Marne.
> De enorme lengte van de gotische kathedraal is het best te bekijken van op afstand (mooi zicht bij het verlaten van Châlons langs GR 14). Opvallend is dat hoge gotische torens ontbreken. De westelijke kant van de kerk is duidelijk jonger: De gevel dateert uit de 16de eeuw toen classicisme de stijltrend was. De kathedraal is meestal open voor bezoek. Binnenin schitteren vooral de oude grote brandglasramen.

> GR14 zelf blijft dus langs de Marne-oever verder lopen en passeert links een park, de Jardin Anglais. Hier staat een paal met GR654 St–Jacques-de–Compostelle 2343 km.

> Als je nog wat tijd hebt wandel dan even door in de stad naar de kerk Notre-Dame-en-Vaux. Deze kerk is een schitterend voorbeeld van vroeggotiek, met name de binnenkant. Ook het vlakbij gelegen kloostermuseum is zeer de moeite waard, vooral omwille van het vele fijne beeldhouwwerk op zuilen en kantelen. Die zuilen, kantelen en beelden zijn afkomstig van het oude kanunnikessenklooster. Het waren de nonnen zelf die in 1759 beslisten om de 600 jaar oude kloostergang af te breken voor woonuitbreiding. Opgravingen vanaf 1963 brachten de schitterende overblijfselen weer aan het licht. Aangezien heropbouw op de oorspronkelijke plaats niet mogelijk bleek werden ze in een museum ondergebracht. Men is er in geslaagd om een flink stuk van de kloosterrrondgang te reconstrueren.
> De beelden op de zuilen zijn zo waardevol omdat ze uit de prille overgangsperiode naar gotiekkunst dateren. De site van Notre-Dame-en-Vaux is zo bijzonder dat UNESCO ze opnam in de lijst van werelderfgoed in het kader van de historische pelgimwegen naar Santiago de Compostela.

> Nog een goeie kilometer over het geasfalteerd jaagpad en dan loopt GR14 over een parallelle veldweg vlakbij het kanaal. Schaduwloos zo in de late namiddag. Deze veldweg schermt je af van het lelijke uitzicht over de fabrieken aan de andere kant van het Marnekanaal. Rechts loopt het pad nu door een gebied met volkstuintjes. Een oude man staat met een nog oudere pomp in de hitte water op te pompen om zijn planten water te geven. Ik loop zijn tuintje in om ‘bij te tanken’ van het frisse water. Na een liter grondwater kan ik er weer tegen.
> Haast ongemerkt is de brede Marne zelf weer vlakbij het kanaal gekomen. Châlons komt nu ook kortbij. De veldweg wordt asfalt en draait 100 meter verder weg van het kanaal, naar rechts. Door een woonwijk naar de oever van de Marne zelf. Er is hier nog weinig rood/witmarkering maar de richting is evident. Gewoon de Marne-oever volgen.
> Op km 18 wordt het centrum van Châlons-en-Champagne bereikt. Het is een korte wandeling om hier naar links te wandelen en zo iets verder de kathedraal van Châlons te bereiken. Als je nog verder recht door wandelt kom je zo in de hoofdwinkelstraat van Châlons.

> Langs nog een kanaal zoekt het pad terug het Marnekanaal op maar een berm maakt het kanaal onzichtbaar vanop GR14. Langs wat vijvers met zelfs een strandje, maar dat is met prikkeldraad afgesloten (privé-terrein). 90° draai naar links en de eerste veldweg rechts op.
> Uitzicht over een vlak landschap. Langs jonge aanplantingen van populier gaat het zo een hele tijd rechtdoor. Door een tunnel onder de autosnelweg A26 en nog even recht door tot Récy (km 13). Hier zou een winkel zijn (niet gezien). Ik drink mijn laatste blikje uit. De hitte is loodzwaar. Aan de brug van Récy, waar GR14 weer de andere oever van het Marnekanaal opzoekt, zijn enkele banken in de schaduw.

> Een brugje over het kanaal over en richting Vraux. Net voor GR14 dit dorp bereikt moet rechts worden gegaan.

> Châlons-en-Champagne wordt vaak nog onder de naam 'Châlons-sur-Marne' vermeldt. De naamsverandering is dan ook nog relatief recent, uit 1998. Voor de Franse Revolutie heette de stad ook Châlons-en-Champagne maar de revolutionairen veranderden dat rond 1800 omdat de naam te veel refereerde naar de oude feodale machtsstructuur van het graafschap Champagne. Pas in 1998 werd de oude stadsnaam weer opgevist omdat die meer refereert naar de economische glorie die aan de naam kleeft. Dat verklaart meteen ook waarom je de oude naam nog vaak in teksten of op verkeersborden tegen komt.

> 8 kilometer ten oosten van GR14 en 6 km van Châlons-en-Champagne ligt de basiliek van Notre Dame de l’Epine. De basiliek is al van ver te zien in het vlakke landschap. Hoewel het een klein dorp is is de basiliek gemodelleerd naar de grote Franse gotische kathedralen. Vreemd genoeg heeft zich rond deze machtige basiliek geen stad ontwikkeld. In die zin is het plaatsje wat te vergelijken met de basiliek van Avioth (Gaumeroute). Alleen ligt l'Epine wel langs een drukke verkeersweg.
> Als je de tijd hebt is een bezoek beslist de moeite waard. De hoofdweg is te druk om er naar toe te wandelen. Ga via alternatieve paden of lift. De basiliek was een tussendoel van pelgrims op weg naar Santiago de Compostela, wat ook verklaard waarom het bouwwerk opgenomen werd op de prestigieuze lijst van UNESCO’s werelderfgoed in het kader van de historische Santiagowegen.
> Het kerkgebouw is werkelijk prachtig, met ondermeer prachtig beeldhouwwerk aan de buitenkant. De gargouilles (waterspuwers) zijn weer 'monsterachtig' mooi voorgesteld. Binnenin ondermeer een mooie waterput (!), het beeld van Notre Dame de l'Epine en mooi brandglas.